Hoàn thiện quy trình chẩn đoán, điều trị bệnh sán lá gan lớn ở trâu, bò: Giúp ích cho người nuôi

Quy trình chẩn đoán và điều trị bệnh sán lá gan lớn ở trâu, bò trên địa bàn tỉnh do Tiến sĩ Nguyễn Đức Tân, Tiến sĩ Nguyễn Văn Thoại - Phân viện Thú y miền Trung cùng các cộng sự thực hiện vừa được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nghiệm thu và đánh giá cao.

Quy trình chẩn đoán và điều trị bệnh sán lá gan lớn ở trâu, bò trên địa bàn tỉnh do Tiến sĩ Nguyễn Đức Tân, Tiến sĩ Nguyễn Văn Thoại - Phân viện Thú y miền Trung cùng các cộng sự thực hiện vừa được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nghiệm thu và đánh giá cao.

Tỷ lệ nhiễm sán lá gan lớn khá cao

Theo các tác giả của đề tài, hiện các bệnh lây truyền từ động vật và người ngày một tăng; trong đó bệnh do sán lá gan gây ra ở trâu, bò và người hiện đã lưu hành trên 70 quốc gia và vùng lãnh thổ. Ở nước ta, các nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ nhiễm sán lá gan lớn ở trâu, bò khá cao, từ 28,41 đến 54,21%. Cùng với đó, những năm gần đây, số người nhiễm sán lá gan lớn ngày một tăng, tập trung chủ yếu ở một số tỉnh miền Trung và Tây Nguyên. Nguyên nhân người nhiễm sán lá gan lớn do ăn các loại rau thủy sinh chứa nang kén metacercaria khi chưa được nấu chín. Các loại rau có mầm bệnh sán lá gan lớn cao như: cần, cải xoong, ngổ, muống, diếp cá, rau đắng...

 
Riêng Khánh Hòa, đến nay, các công trình nghiên cứu về bệnh này còn khá hạn chế, chủ yếu mang tính chất điều tra, chưa có quy trình chẩn đoán, phòng và điều trị mang lại hiệu quả cao. Từ thực tế đó, Tiến sĩ Nguyễn Đức Tân và Tiến sĩ Nguyễn Văn Thoại đã tiến hành nghiên cứu về bệnh sán lá gan lớn ở trâu, bò tại Khánh Hòa. Trong quá trình nghiên cứu, nhóm đã lấy 318 mẫu phân bò và 124 mẫu phân trâu ở các huyện: Khánh Vĩnh, Vạn Ninh và thị xã Ninh Hòa để xét nghiệm. Kết quả cho thấy, tỷ lệ nhiễm sán lá gan lớn ở trâu là 34,68%, ở bò 45,28%. Ngoài ra, để xác định loài sán lá gan lớn gây bệnh ở trâu, bò, nhóm nghiên cứu đã lấy 917 mẫu sán lá gan lớn gây bệnh được phân loại bằng hình thái học và kỹ thuật phân tử. Qua đó cho thấy, trâu, bò trên địa bàn tỉnh nhiễm loài sán lá gan lớn có tên Fasciola gigantica.

Nguyên nhân trâu, bò bị nhiễm sán lá gan lớn là do chăn nuôi thả tại các vùng có ao, hồ, đầm lầy, đồng ruộng, sông, suối... môi trường có vật chủ trung gian là ốc Lymnaea viridis và L. swinhoei - nơi ấu trùng sán lá gan thường ký sinh và thải mầm bệnh ra môi trường. Khi trâu, bò uống nước và gặm cỏ trực tiếp ngoài thiên nhiên, có rất nhiều ấu trùng ở dạng nang kén sẽ được đưa vào cơ thể, ấu trùng tiếp tục phát triển đến giai đoạn sán trưởng thành và gây bệnh. Khi mắc bệnh này, trâu, bò có những biểu hiện như: suy nhược, gầy, niêm mạc nhợt nhạt, lông xù dễ nhổ, xen kẽ táo bón và ho kéo dài, bỏ ăn, chướng hơi dạ cỏ, tiêu chảy, phân loãng màu xám, có mùi tanh… Bệnh ảnh hưởng khá lớn đến hiệu quả chăn nuôi trâu, bò như: gầy yếu, chậm lớn, đối với con cái dễ bị sẩy thai, trâu, bò có thể chết do kiệt sức.

Theo nhóm nghiên cứu, sau khi xác định trâu, bò mắc bệnh sán lá gan lớn, người nuôi cần tiến hành điều trị kịp thời cho con vật bằng một trong các loại thuốc như: Bioxinil liều 1ml/25kg P; Dovenix liều 1ml/25kg P; Vime-fasci liều 1ml/35kg P. Các loại thuốc này đã được nhóm nghiên cứu sử dụng điều trị cho một số trâu, bò bị nhiễm sán lá gan lớn trên địa bàn tỉnh và đạt hiệu quả khá cao từ 94,59 đến 100%. Ngoài Khánh Hòa, hiện quy trình được áp dụng tại một số tỉnh, thành như: Bình Định, Phú Yên.

Tăng cường phòng bệnh

Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Thoại, cùng với việc điều trị cho những con trâu, bò đã bị nhiễm sán lá gan lớn, người nuôi cần làm tốt công tác vệ sinh thú y, tiêu độc khử trùng chuồng trại; diệt mầm bệnh trong môi trường tự nhiên. Ngoài ra, người nuôi cần dùng một trong các loại thuốc điều trị trên định kỳ tẩy sán lá gan 2 lần/năm cho toàn đàn trâu, bò; kết hợp giảm số lượng vật chủ trung gian ở những vùng có ốc L. viridis và L. swihoei sinh sống bằng cách tháo nước, làm khô những bãi chăn, đồng cỏ bị ẩm ướt. Những nơi có ốc sinh sống nhiều nên dùng vôi bột để diệt ốc. Đồng thời, để làm giảm nguy cơ tiếp xúc mầm bệnh và vật chủ, người nuôi nên ủ phân trâu, bò theo phương pháp sinh học để diệt trứng sán lá gan lớn trong phân bằng các hóa chất Chlorine 0,5% hoặc Cloramin B 1,5%; xử lý nguồn nước thải tại các điểm giết mổ trâu, bò.

Mặt khác, người nuôi không nên chăn thả trâu, bò tại các vùng đầm lầy, bờ kênh, mương, khu vực đọng nước. Đối với trâu, bò mới nhập đàn cần kiểm soát tốt nguồn thức ăn, nước uống, những vùng bị nhiễm nặng không chăn thả tự do để tránh nguy cơ nhiễm sán lá gan; chăm sóc, nuôi dưỡng tốt trâu, bò để nâng cao thể trọng và sức đề kháng với bệnh sán lá gan và các bệnh giun sán khác.

KHÁNH HÀ