Thiệt thòi nghề thợ xây

Công việc nặng nhọc, vất vả nhưng vì mưu sinh, những người thợ xây vẫn chấp nhận gắn bó với nghề. Trong khi đó, hầu hết các doanh nghiệp đều tìm cách lách luật trong việc ký hợp đồng lao động để né tránh đóng bảo hiểm xã hội ...

Công việc nặng nhọc, vất vả nhưng vì mưu sinh, những người thợ xây vẫn chấp nhận gắn bó với nghề. Trong khi đó, hầu hết các doanh nghiệp (DN) đều tìm cách lách luật trong việc ký hợp đồng lao động để né tránh đóng bảo hiểm xã hội và thực hiện các chế độ quyền lợi chính đáng cho người thợ.

Nhọc nhằn mưu sinh

Chúng tôi đến một số công trình xây dựng khách sạn ở Khu du lịch Bắc bán đảo Cam Ranh đã hơn 11 giờ trưa. Tiếng ồn ào từ dàn máy khoan, máy trộn vữa ầm ầm át tiếng người. Bụi từ các bao xi măng, cát, đá bay lên bám trắng những tấm áo xanh những người thợ xây. Bên trên công trình, các nhóm thợ đứng chênh vênh trên các giàn giáo tô, trát tường nhà nhưng không hề có dây đai, mũ bảo hộ. Họ phải men theo những khung sắt từ giàn giáo để di chuyển làm việc trông rất nguy hiểm. Lau vội mồ hôi và bụi bám trên khuôn mặt, anh Lê Văn Tuấn (huyện Diên Khánh) tâm sự: “Làm nghề thợ xây khổ lắm! Thợ phụ như tôi còn cực hơn, trộn hồ, khuân vữa, vác xi măng… việc gì cũng làm hết. Cả ngày xách hồ lên xuống cầu thang mệt đứt hơi mà nhiều khi còn bị cai thầu la mắng”. Được biết, tuy làm việc vất vả, nhưng lương thợ phụ như anh Tuấn chỉ từ 170.000 - 200.000 đồng/ngày; thợ chính từ 200.000 - 250.000 đồng/ngày, tùy tay nghề.

Hiện nay, phần lớn thợ xây còn chịu nhiều thiệt thòi

Tiền công thấp, công việc nguy hiểm, nhưng vì hoàn cảnh mưu sinh nên nhiều người vẫn cố gắng bám trụ. Nghề thợ xây nặng nhọc, tưởng chỉ hợp với đàn ông nhưng tại nhiều công trình, chúng tôi bắt gặp không ít phụ nữ. Đa số họ là vợ của những thợ xây theo chồng đến công trình để kiếm thêm thu nhập. Công việc của các chị thường là khuân vữa, vác gạch, nhổ đinh, trộn hồ...

Ở các công trình xây dựng luôn có những dãy lán trại xập xệ được dựng tạm bợ làm nơi ăn, ở hàng ngày của thợ xây. Những tấm ván gỗ kê trong lán trại ban ngày làm bàn ăn, đến tối là giường ngủ. Mỗi khi có nhu cầu tắm rửa, vệ sinh cá nhân, họ phải đi nhờ nhà dân gần đó hoặc ra nhà vệ sinh công cộng. “Mướn nhà trọ thì tốn kém nên chúng tôi phải dựng chòi ở để tiết kiệm”, anh Lê Văn Hùng (xã Ninh Thọ, thị xã Ninh Hòa) - thợ xây ở một công trình tại Khu đô thị mới Phước Long chia sẻ. Vì nơi sinh hoạt chật hẹp, bất tiện, không có điều kiện nấu nướng nên hầu hết thợ xây phải ăn uống ngoài hàng quán. Mỗi công trình, tùy quy mô lớn nhỏ mà thời gian xây dựng kéo dài từ vài tháng đến vài năm. Đó cũng là khoảng thời gian mà người thợ xây phải xa nhà, sống trong cảnh thiếu thốn cả về vật chất lẫn tinh thần…

Doanh nghiệp lách luật

Mới đây, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã thành lập đoàn kiểm tra khoảng 10 công trình xây dựng trên địa bàn tỉnh. Qua kiểm tra cho thấy, các DN xây dựng chỉ thực hiện ký kết hợp đồng lao động với người lao động thời hạn từ 1 tháng đến dưới 3 tháng. Hết thời hạn, các DN thực hiện ký kết lại hợp đồng nhằm tránh trách nhiệm đóng bảo hiểm xã hội và thực hiện các chế độ khác dành cho người lao động. Bên cạnh đó, nhiều DN không thực hiện khám sức khỏe định kỳ cho người lao động; trang bị bảo hộ lao động sơ sài, lao động làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm không được hưởng chế độ bồi dưỡng…

Điển hình, gần 100 thợ xây của Công ty Cổ phần Phát triển đô thị và xây dựng Hoàng Giang - đơn vị thi công công trình khách sạn Bạch Kim (phường Lộc Thọ, TP. Nha Trang) đều được DN thực hiện ký hợp đồng dưới 3 tháng. Không những vậy, bản hợp đồng lao động còn được công ty lập sơ sài, nhiều mục quan trọng còn bỏ trống. Trong hợp đồng không ghi rõ vị trí công việc, mức lương của người lao động mà chỉ ghi mức lương thỏa thuận. Điều này nhằm né tránh trách nhiệm và không thực hiện chế độ khác dành cho người lao động làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Hầu hết thợ xây ở đây chỉ được nhận lương qua cai thợ, khiến cho mức thu nhập của người lao động bị bớt đầu, bớt đuôi…

Ông Đào Quốc Trưởng - cán bộ Ban Chính sách pháp luật Liên đoàn Lao động tỉnh cho biết, hiện nay, hầu hết các DN đều tìm cách lách luật trong việc ký hợp đồng lao động để né tránh đóng bảo hiểm xã hội và thực hiện các chế độ quyền lợi chính đáng cho người thợ. Công việc vất vả, lại phải chịu thiệt thòi do không có bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế nên mỗi khi ốm đau họ đều phải tự bỏ tiền túi lo thuốc thang. Không chỉ vậy, đã có nhiều vụ tai nạn lao động xảy ra trong lĩnh vực xây dựng, nhưng không được giải quyết thỏa đáng, bởi người lao động không có hợp đồng lao động. “Hiện nay, pháp luật chỉ quy định hợp đồng từ đủ 3 tháng trở lên mới buộc phải tham gia bảo hiểm xã hội. Khi kiểm tra, chúng tôi nhận thấy sự thiệt thòi của công nhân, nhưng không thể xử lý được bởi các DN lợi dụng khe hở của pháp luật để ký kết hợp đồng lao động”, ông Trưởng cho hay…

PHÚ VINH