Quản lý nhà nước về bán hàng đa cấp: Vẫn còn lúng túng, vướng mắc

Sáng 24-5 làm việc với các sở, ngành liên quan về công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động bán hàng đa cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, ông Trần Sơn Hải - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh cho rằng, tuy các đơn vị đã triển khai nhưng vẫn còn lúng túng, vướng mắc.

Sáng 24-5 làm việc với các sở, ngành liên quan về công tác quản lý nhà nước (QLNN) đối với hoạt động bán hàng đa cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, ông Trần Sơn Hải - Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh cho rằng, tuy các đơn vị đã triển khai nhưng vẫn còn lúng túng, vướng mắc.

Triển khai bước đầu

Theo bà Lê Thu Hải - Phó Giám đốc Sở Công Thương, sau cuộc họp ngày 6-4 với lãnh đạo UBND tỉnh, Sở Công Thương đã triển khai nhiều hoạt động nhằm thực hiện Thông báo số 148 của UBND tỉnh về công tác QLNN đối với hoạt động bán hàng đa cấp trên địa bàn tỉnh. Cụ thể, đã phối hợp với các đơn vị chức năng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tổ chức tọa đàm về bán hàng đa cấp. Ngày 13-4, Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng tổ chức hội thảo tuyên truyền hoạt động bán hàng đa cấp tại thị xã Ninh Hòa cho khoảng 450 người. Sở còn thực hiện sao gửi hồ sơ xác nhận tiếp nhận thông báo tổ chức hội thảo, thông báo hoạt động bán hàng đa cấp cho các sở, ngành liên quan để phối hợp QLNN, cung cấp thông tin đến 17 đơn vị. Ngày 18-5, sở đã có văn bản gửi Bộ Công Thương kiến nghị sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp.

Quang cảnh cuộc họp

Đặc biệt, từ ngày 25-4 đến ngày 7-5, Sở Công Thương đã tổ chức đoàn kiểm tra liên ngành, tiến hành kiểm tra 8 cơ sở bán hàng đa cấp là: chi nhánh của Công ty TNHH Amway Việt Nam tại Khánh Hòa và 7 cơ sở là các hộ kinh doanh làm đại lý cho Công ty TNHH Thiên Ngọc Minh Uy. Qua đó, phát hiện 4 cơ sở là đại lý của Công ty TNHH Thiên Ngọc Minh Uy có vi phạm như: không có giấy tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm theo quy định về kinh doanh thực phẩm chức năng; có chủ kinh doanh là người tham gia bán hàng đa cấp, tổ chức hội thảo, hội nghị khách hàng, hội thảo giới thiệu sản phẩm mà không được thương nhân bán hàng đa cấp ủy quyền bằng văn bản; không khám sức khỏe định kỳ theo quy định về kinh doanh thực phẩm chức năng. Đoàn kiểm tra liên ngành đã xử phạt hành chính 4 cơ sở này với tổng số tiền hơn 12 triệu đồng.

Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh Khánh Hòa đã có văn bản xin ý kiến hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về hoạt động huy động vốn với hình thức đa cấp…

Vướng mắc và lúng túng

Tuy nhiên, công tác QLNN đối với hoạt động bán hàng đa cấp vẫn còn nhiều vướng mắc. Về giá, ông Nguyễn Ngọc Tâm - Phó Giám đốc Sở Tài chính cho biết, hàng hóa dịch vụ bán hàng đa cấp không thuộc danh mục mặt hàng Nhà nước buộc phải kê khai đăng ký giá, doanh nghiệp (DN) bán hàng đa cấp được tự quyết định giá bán nhưng phải đăng ký giá bán với Bộ Công Thương trước; phải có hình thức công khai giá cho người tiêu dùng biết như niêm yết giá, bán theo giá niêm yết. Việc xử phạt hành chính chỉ tiến hành khi có những vi phạm này, với mức phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 300.000 đồng đến khoảng 20 triệu đồng. Từ tháng 4 đến nay, sở chưa tiến hành kiểm tra việc niêm yết giá và bán theo giá niêm yết của DN bán hàng đa cấp. Hiện nay, sở đang thành lập đoàn kiểm tra.

Chi nhánh của Công ty TNHH Amway Việt Nam tại Khánh Hòa

Vấn đề thu thuế đối với các đại lý bán hàng đa cấp trên địa bàn tỉnh cũng phức tạp. Phần lớn các DN bán hàng đa cấp đều có trụ sở ở ngoài tỉnh, không có văn phòng đại diện ở Khánh Hòa nên việc thu thuế gặp khó khăn. Theo đại diện Cục Thuế tỉnh: Cục đã yêu cầu các chi cục báo cáo về quản lý thuế đối với các DN bán hàng đa cấp, nhưng hiện nay chưa có chi cục nào gửi báo cáo kiến nghị vướng mắc. Tổng cục Thuế cũng chưa có văn bản nào hướng dẫn quản lý thuế về bán hàng đa cấp.  

Vướng mắc lớn nhất trong quản lý hoạt động bán hàng đa cấp hiện nay là vấn đề huy động vốn. Ngân hàng Nhà nước cũng đã xác định bản chất của huy động vốn theo hình thức đa cấp không phải hoạt động tín dụng nên không có văn bản nào điều chỉnh. Theo bà Nguyễn Thị Hà - Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư, các văn bản quy phạm pháp luật về bán hàng đa cấp không có nội dung nào quy định về huy động vốn đa cấp; hoạt động huy động vốn đa cấp không phải là ngành nghề kinh doanh nên không thuộc sự quản lý của Sở Kế hoạch và Đầu tư.

Trước câu hỏi của ông Trần Sơn Hải: Như vậy, cơ quan nào có trách nhiệm kiểm tra, xử lý khi DN bán hàng đa cấp tổ chức huy động vốn, các đơn vị đều chưa trả lời được. Ông Trần Sơn Hải nhấn mạnh: Bản chất huy động vốn là hoạt động tín dụng thì phải đăng ký theo Luật Các tổ chức tín dụng. Nếu không phải là hoạt động tín dụng thì do Luật DN, Luật Đầu tư điều chỉnh. Đăng ký kinh doanh không cho phép huy động vốn, vậy khi DN vi phạm thì ai kiểm tra, ai xử lý? Tổ công tác thi hành Luật DN và Luật Đầu tư mà đơn vị chủ trì là Sở Kế hoạch và Đầu tư được thành lập nhằm giúp UBND tỉnh QLNN, đặc biệt trong giai đoạn “giao thoa”, có luật mà chưa có văn bản hướng dẫn, nhưng đã gần 2 tháng, tổ công tác này mới đang soạn thảo quy chế phân công nhiệm vụ là quá chậm! Công tác QLNN về hoạt động bán hàng đa cấp hiện nay của các sở, ngành còn bộc lộ nhiều lúng túng, chưa quan tâm đúng mức về vấn đề này. Bản chất bán hàng đa cấp không xấu, nó còn là một kênh phân phối hàng hóa thuận lợi cho người tiêu dùng, nhưng do các cơ quan quản lý chưa chặt nên mới có một số cá nhân, DN lợi dụng bán hàng đa cấp biến tướng.

N.V - H.D