Chênh lệch mức sinh giữa miền núi và đồng bằng

Hiện nay, chênh lệch mức sinh giữa các vùng trong tỉnh Khánh Hòa rất lớn, ảnh hưởng không nhỏ đến quy mô, chất lượng dân số toàn tỉnh.

Hiện nay, chênh lệch mức sinh giữa các vùng trong tỉnh Khánh Hòa rất lớn, ảnh hưởng không nhỏ đến quy mô, chất lượng dân số toàn tỉnh.

Mức sinh không đồng đều

Theo thống kê của Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) tỉnh, tỷ suất sinh chung trên toàn tỉnh hiện nay là 15,3‰. Tuy nhiên, ở miền núi, tỷ lệ này khá cao, cụ thể: huyện Khánh Sơn có tỷ suất sinh là 19,53‰; Khánh Vĩnh 19,66‰. Trong khi đó, tỷ suất sinh ở đồng bằng lại khá thấp, cụ thể: TP. Nha Trang 10,71‰; TP. Cam Ranh, thị xã Ninh Hòa và các huyện: Cam Lâm, Vạn Ninh dao động ở mức 9‰ đến 11,5‰.  

Tuyên truyền giảm sinh cho ngư dân tại bến thuyền Vạn Giã (huyện Vạn Ninh)

Số con trung bình/phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ cũng có sự chênh lệch: toàn tỉnh là 1,84 con/phụ nữ, ở 2 huyện Khánh Sơn và Khánh Vĩnh từ 2,5 đến 2,8 con/phụ nữ, thậm chí một số xã lên tới 5 con/phụ nữ, nhất là ở các xã có đông đồng bào dân tộc thiếu số như: Giang Ly, Sơn Thái (huyện Khánh Vĩnh), Thành Sơn, Sơn Trung, Ba Cụm Bắc (huyện Khánh Sơn). Trong khi đó, tại TP. Nha Trang, huyện Diên Khánh, tỷ số này là 1,5 con/phụ nữ, có xã còn thấp hơn như: thị trấn Diên Khánh (huyện Diên Khánh), phường Phước Tiến, phường Lộc Thọ (Nha Trang) chỉ có 1,3 con/phụ nữ.

Đáng chú ý, gần đây có thêm sự chênh lệch rõ nét mức sinh trong phạm vi một huyện. Điển hình là huyện Vạn Ninh có 13 xã, trong đó có 10 xã biển, 1 xã miền núi, 2 xã đồng bằng và mức sinh giữa 3 vùng này có khoảng cách rõ rệt. Tỷ suất sinh toàn huyện 10,76‰, trong đó tỷ suất sinh của thị trấn Vạn Giã (đồng bằng) là 11,67‰; Xuân Sơn (vùng núi) 12,38‰; Vạn Thạnh, Vạn Khánh (vùng biển đảo) lên đến 18,4‰.

Nguyên nhân chính của chênh lệch mức sinh là do phong tục tập quán, nhu cầu công việc, trình độ dân trí của các vùng khác nhau. Ông Nguyễn Kia (thôn Tân Đức Đông, xã Vạn Lương, huyện Vạn Ninh) cho rằng, một gia đình làm nghề biển cần nhiều lao động. Điều đó giải thích vì sao tuy có 4 người con (2 trai, 2 gái) nhưng vợ ông Kia hiện nay vẫn chưa chịu áp dụng các biện pháp tránh thai. Ngược lại, bà Nguyễn Thị Hiếu (phường Phước Tân, TP. Nha Trang) cho rằng không nên sinh nhiều mà hãy dành thời gian, kinh tế để đầu tư cho con cái ăn học nên người. Thế nên, dù mới có 1 đứa con gái nhưng bà nhất quyết dừng sinh.

Tuyên truyền theo đặc thù vùng

Năm 2011, tỉnh đã đạt mức sinh thay thế nhưng vẫn chưa thật ổn định trong những năm gần đây. Với mục tiêu giảm tỷ suất sinh 0,2‰/năm thì các huyện miền núi 10 năm nữa mới đạt mức sinh thay thế. Ngược lại, ở đồng bằng, mức sinh sẽ xuống quá thấp, già hóa dân số diễn ra nhanh, thiếu nguồn nhân lực trong tương lai, tạo gánh nặng cho phát triển kinh tế.

Bà Trần Thị Kim Oanh - Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh cho biết, những vùng có mức sinh cao gặp khó khăn về kinh tế, y tế, tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe nên chất lượng dân số thấp hơn nhiều so với các huyện đồng bằng. Tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ em lên tới 30%, cao gấp 3 lần mặt bằng chung toàn tỉnh. Vì thế, việc chủ động kéo gần mức sinh giữa các vùng để có quy mô dân số phù hợp là việc làm cần thiết và nên có những giải pháp cụ thể cho từng vùng. Đối với miền núi, miền biển, vùng khó khăn vẫn chưa đạt mức sinh thay thế, cần tăng cường truyền thông, cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, KHHGĐ; tăng cường sự chỉ đạo của chính quyền cơ sở, đôn đốc các ban, ngành, đoàn thể các cấp cùng vào cuộc. Nhà nước nên có thêm những chính sách an sinh xã hội, giảm sinh ưu tiên cho vùng sâu, vùng xa… để đưa về mức sinh thay thế. Đối với những địa phương đã duy trì được mức sinh thay thế thì tiếp tục duy trì mức sinh như hiện nay; đồng thời tập trung thực hiện các chương trình, dự án để từng bước nâng cao chất lượng dân số, khống chế sự gia tăng tỷ số giới tính khi sinh. Với những địa phương có mức sinh thấp cần có những chính sách phù hợp để khuyến khích mỗi gia đình sinh đủ 2 con.

Năm nay, mục tiêu chính của ngành Dân số tỉnh là duy trì mức sinh thấp hợp lý, ổn định quy mô dân số ở mức không quá 1,283 triệu người vào năm 2020. Để làm được điều này, Chi cục DS-KHHGĐ phải nỗ lực duy trì tổng tỷ suất sinh từ 1,5 đến 2 con/phụ nữ; có giải pháp kiểm soát tốt mức sinh từng địa phương. Bên cạnh đó, sẽ mở rộng các mô hình, đề án nâng cao chất lượng dân số như: sàng lọc trước sinh và sơ sinh; tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân; giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; chăm sóc người cao tuổi dựa vào cộng đồng; kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, khống chế mức tăng tỷ số giới tính khi sinh, không vượt quá 110 trẻ trai/100 trẻ gái. Khi đó, quy mô dân số sẽ ổn định, cơ cấu tuổi của dân số sẽ cân bằng và giảm dần sự chênh lệch bất lợi về mức sinh, đồng thời sẽ phát huy được nhiều hơn nữa các lợi thế của dân số.

Thiết Trang