Về thăm phố nhà nông

Những năm gần đây, bộ mặt của xã Diên Lạc, huyện Diên Khánh, Khánh Hòa đổi thay từng ngày, bắt đầu có dáng dấp của một đô thị.

Những năm gần đây, bộ mặt của xã Diên Lạc, huyện Diên Khánh, Khánh Hòa đổi thay từng ngày, bắt đầu có dáng dấp của một đô thị.

 Dấu xưa còn giữ

Một ngày cuối tháng 4, chúng tôi tìm về Diên Lạc, nơi được nhiều người biết đến với tên gọi “phố nhà nông”, bởi phong trào “nhà có số, đường có tên” được triển khai từ những năm cuối thập niên 90 thế kỷ trước. Xen lẫn giữa những ngôi nhà mới hiện đại là những ngôi nhà cổ lợp ngói vảy cá, dấu tích của một vùng đất giàu truyền thống văn hóa lịch sử. Ông Hồ Nhỏ (91 tuổi, thôn Trường Lạc) cho biết, vùng đất Diên Lạc xưa gồm 2 làng Thanh Minh và Trường Lạc, có đất đai rất trù phú, phát triển mạnh các ngành tiểu thủ công nghiệp và buôn bán. Dấu tích văn hóa một thời vẫn còn lưu dấu ở những ngôi chùa cổ như: Minh Thiện (ra đời cách đây hơn 300 năm), Trường Long, đình làng Trường Lạc, đình Thanh Minh, miếu Quan Thánh và những ngôi nhà cổ hàng trăm năm tuổi.  

Xã Diên Lạc là địa phương đầu tiên thực hiện mô hình “Đường có tên, nhà có số”

Theo ông Nhỏ, Diên Lạc là vùng đất giàu truyền thống văn hóa và cách mạng. Trong cao trào cách mạng tháng Tám 1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng, người dân Diên Lạc đã phối hợp với các xã lân cận nổi dậy giành chính quyền. Cách mạng tháng Tám thành công, người dân nơi đây đã đi theo tiếng gọi của Đảng, Bác Hồ, đấu tranh giữ chính quyền non trẻ. Khi nổ ra mặt trận Nha Trang - Khánh Hòa kháng chiến, nhân dân xã Diên Lạc đã ủng hộ cách mạng hết mình, 2 làng Thanh Minh, Trường Lạc trở thành hậu phương trực tiếp cho mặt trận. “Trong những ngày chiến đấu hết sức sôi nổi của Mặt trận Nha Trang - Khánh Hòa, một bệnh viện tiền phương được thiết lập ngay tại làng Trường Lạc. Các gia đình như: Hồ Kính, Trần Thị Minh Tu, Lê Đức Hượt… đã nhường nhà để làm bệnh viện. Nhiều cán bộ của các đơn vị vệ quốc quân đã được điều trị ở ngay bệnh viện này. Vợ chồng bà Tu ngoài việc nhường nhà làm bệnh viện còn trực tiếp chăm sóc thương bệnh binh, mua gỗ đóng quan tài chôn cất liệt sĩ”, ông Lê Đức Hồng (87 tuổi, thôn Trường Lạc) nhớ lại.

Theo ông Hồng, hồi đó tinh thần cách mạng của người dân lên rất cao, tự nguyện đóng góp “hũ gạo nuôi quân”, hái hoa quả trong vườn đem tặng thương binh. Nhà ông Hồng cũng nhường chỗ để bác sĩ ở, dược sĩ bào chế thuốc cấp cứu thương binh. Khi có người hy sinh, người dân cùng những người ở bệnh viện đưa đi chôn ở ngay bên cạnh đình Trường Lạc. Nhiều ngôi mộ của các chiến sĩ hy sinh ngày ấy đã được đồng bào nơi đây giữ gìn, chăm sóc đến sau ngày miền Nam giải phóng mới quy tập về nghĩa trang liệt sĩ huyện Diên Khánh. Trong những năm kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, dù bị càn quét bố ráp rất ác liệt, người dân vùng Diên Lạc vẫn một lòng kiên trung với cách mạng, trở thành địa bàn chiến lược. Nhiều gia đình nuôi giấu cán bộ cách mạng, sẵn sàng chiến đấu hi sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc…

Trường THCS Nguyễn Du được công nhận đạt chuẩn quốc gia

Năm 2003, xã Diên Lạc đã vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Năm tháng trôi qua, lớp người năm xưa không còn nhiều, nhưng vẫn còn đó di tích lịch sử đình Trường Lạc, chùa Trường Long, những căn nhà từng được trưng dụng để làm bệnh viện phục vụ kháng chiến. Không chỉ lớp người xưa nay hiếm như ông Nhỏ, ông Hồng… mà tất cả người dân Diên Lạc vẫn luôn trân trọng và tự hào về truyền thống văn hóa lịch sử của mình. Những ngày lễ, Tết, cúng đình, người dân trong xã dù làm ăn ở đâu cũng đều sắp xếp thời gian về dự.

Chuyển mình đi lên

Bộ mặt xã Diên Lạc hôm nay đã khang trang hơn nhiều, hai bên Tỉnh lộ 2 nhà cao tầng san sát. Cơ sở hạ tầng điện, đường, trường, trạm đã được đầu tư rất khang trang. Đi vào phía trong, làng xóm trù phú với mái ngói đỏ tươi, xen lẫn nhà cao tầng, màu xanh ruộng lúa, vườn tược nhìn rất mát mắt. Lớp trẻ hôm nay ít người biết rằng, sau ngày đất nước thống nhất, đời sống của người dân vùng Diên Lạc nhiều khó khăn, trong đó tình hình lương thực rất căng thẳng. “Chiến tranh đã làm cho làng xóm tiêu điều xơ xác, chuyện thiếu đói xảy ra như cơm bữa, số hộ có nhà xây chỉ đếm trên đầu ngón tay”, bà Nguyễn Thị Hường (78 tuổi, thôn Thanh Minh) từng làm Chủ tịch UBND xã Diên Lạc đầu những năm 80 nhớ lại.  

Người dân đến khám bệnh tại Trạm Y tế xã

Bà Hường vẫn nhớ như in ngày ấy, để khôi phục và phát triển sản xuất, ổn định đời sống nhân dân, xã đã chủ động thống kê toàn bộ ruộng đất, chia một số ruộng công điền cho các hộ gia đình. Bên cạnh đó, xã còn vận động người dân đi khai hoang phục hóa, xây dựng hệ thống thủy lợi, khai hoang mở rộng diện tích sản xuất ở các vùng kinh tế mới ở Khánh Vĩnh… Nhờ đó, đời sống của người dân dần đi vào ổn định, sản xuất được đẩy mạnh.

Những năm đất nước bước vào đổi mới, xã Diên Lạc đã có những bước phát triển mới. Từ năm 1994, xã đã đầu tư xây dựng công trình phục vụ lợi ích công cộng như: trạm y tế, nhà mẫu giáo, khu văn hóa thiếu nhi, trường học, giao thông nông thôn... Ông Nguyễn Hữu Nghĩa - Chủ tịch UBND xã Diên Lạc cho biết: “Trong thập niên 90 của thế kỷ trước, Diên Lạc là ngọn cờ đầu trong phong trào xây dựng nông thôn ở Diên Khánh. Xã là địa phương đầu tiên thực hiện mô hình “đường có tên, nhà có số” được Bộ Giao thông vận tải tặng bằng khen”. Giờ đây, về Diên Lạc có thể bắt gặp những con đường mang tên rất dân dã như: đường Cây Bàng, đường Vườn Muồng… được đổ bê tông rất sạch sẽ, nhà có đánh số như thành phố.

Trong việc xây dựng giao thông nông thôn, người dân địa phương tự nguyện hiến đất, hiến ngày công để làm đường; thành lập các tổ tự quản. Vài năm gần đây, hưởng ứng phong trào “Thắp sáng đường quê”, các con đường liên thôn, liên xóm của xã đều đã được thắp sáng, bộ mặt nông thôn thay đổi rõ rệt. Chạy xe trong làng, nhìn đèn điện sáng choang mà đôi khi cứ ngỡ như trên phố. Đặc biệt, trong phong trào xây dựng nông thôn mới, xã Diên Lạc đã được đầu tư xây dựng nhiều công trình mới như: Trường THCS Nguyễn Du, Trường Mầm non Diên Lạc. “Năm 2015, xã đã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới. Hiện nay, xã đang đặt mục tiêu phấn đấu lên đô thị loại 4”, ông Nguyễn Hữu Nghĩa cho biết.

Không chỉ thay đổi bộ mặt bên ngoài, đời sống kinh tế của người dân Diên Lạc cũng từng bước phát triển. Chính sách dồn điền đổi thửa, phát triển các ngành nghề truyền thống... đã làm cho bộ mặt nông thôn, nông nghiệp khởi sắc. Bên cạnh nghề nông, người dân trong vùng còn tham gia nghề xây dựng, nghề mộc, buôn bán… nên có thu nhập rất khá. Số hộ gia đình trong xã buôn bán, làm trang trại, trồng trọt, chăn nuôi mỗi năm thu vài trăm triệu đồng khá nhiều, còn bình quân thu nhập trên 23 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 1,53%.

Cùng với sự phát triển về kinh tế, đời sống văn hóa - xã hội của người dân cũng được nâng lên. Từ năm 1999, xã đã được tỉnh công nhận là xã đầu tiên thực hiện phổ cập THCS. Hiện nay, Trường tiểu học, THCS của xã đều đạt chuẩn quốc gia. Trong nhiều năm qua, xã Diên Lạc là điểm sáng về phong trào toàn dân xây dựng đời sống văn hóa. Hiện nay, 4 thôn của xã đều được công nhận là thôn văn hóa, trong đó thôn văn hóa Trường Lạc từng là hình mẫu để nhiều địa phương đến học tập. “Chúng tôi đã định hướng phát triển hài hòa, bền vững, gắn phát triển kinh tế với việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống ở vùng nông thôn, đặc trưng của nó chính là ý thức cộng đồng, tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, tối lửa tắt đèn có nhau…”, ông Nghĩa bày tỏ khi nói về việc xây dựng các khu dân cư văn hóa.

Đi trên những nẻo đường quê, chúng tôi cảm nhận sức sống mới đang lan tỏa trong từng thôn xóm của Diên Lạc. Tự hào về truyền thống văn hóa lịch sử, người dân nơi đây đang nỗ lực xây dựng quê hương ngày càng phát triển.

XUÂN THÀNH