Đàn ngựa ở Suối Dầu: Hơn một thế kỷ hiến mình cho khoa học

Có một không gian dành riêng cho ngựa phục vụ nghiên cứu khoa học. Đó là Trại chăn nuôi ngựa Suối Dầu - Diên Khánh - Khánh Hòa (thuộc Viện Vắc xin và sinh phẩm y tế - IVAC). Tại đây, đàn ngựa được chăm sóc đặc biệt để thực hiện sứ mệnh hiến máu cứu người.

Chăm sóc đặc biệt

Sau khi được đưa từ xứ sở Tháp Chàm về trại, những chú ngựa được chăn thả trên những cánh đồng cỏ rộng gần 125ha, dưới sự chăm sóc đặc biệt của các nhân viên IVAC.Mỗi ngày, khi trời còn mờ sương, 300 chú ngựa đã được 6 nhân viên chuyên chăm sóc ngựa cắt cho những bó cỏ xanh mượt. Ở khu nuôi dưỡng, từ chuồng trại đến máng ăn, bể đựng nước uống cũng được quét dọn sạch sẽ. Vào những ngày thời tiết mát mẻ, đàn ngựa được chăn thả ra đồng để tự do chạy nhảy, bầu bạn và thưởng thức cỏ xanh, khí trời. Chiều về, chúng được tắm mát, chải lông sạch sẽ trước khi ăn. Bữa ăn của ngựa cũng được chuẩn bị đầy đủ với các thành phần dinh dưỡng như: Cám, gạo, bắp, đậu nành, vitamin...

Nhân viên của Trại Suối Dầu đang kiểm tra sức khỏe của ngựa trước khi lấy huyết thanh.

Thạc sĩ Nguyễn Văn Minh, Trưởng Trại chăn nuôi ngựa Suối Dầu, cho biết: Ngựa ở trại được chăm sóc theo quy trình nghiêm ngặt của hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001-2008. Chúng được tuyển chọn giống rất kỹ lưỡng, phải đủ chuẩn từ 4-6 tuổi, trọng lượng 230kg trở lên và được khám sàng lọc sức khỏe, đảm bảo không bị dị tật bẩm sinh, không mắc bệnh, không có ký sinh trùng đường ruột và quan trọng là phải đạt các chỉ tiêu về hằng số huyết học, sinh lý và sinh hóa. Trong quá trình nuôi, thức ăn cho ngựa phải hợp vệ sinh, cỏ phải được trồng riêng trong khuôn viên trại, hệ thống nước cung cấp cho ngựa phải được kiểm soát đạt tiêu chuẩn, chuồng trại luôn thoáng mát, sạch sẽ.

Mỗi chú ngựa còn được bác sĩ thú y theo dõi và kiểm tra sức khỏe thường xuyên. Chú ngựa nào có dấu hiệu bất thường như ủ rũ, sốt, bỏ ăn... sẽ được cách ly để bác sĩ khám, điều trị và có phương pháp chăm sóc đặc biệt để nhanh hồi phục sức khỏe. Bởi thế nên ngựa ở Suối Dầu con nào cũng vạm vỡ như những chú ngựa chiến trong phim cổ xưa và đẹp không kém gì những chú ngựa chở khách du lịch mà chúng ta thưởng thấy ở TP. Đà Lạt thơ mộng.

Ngựa ở Trại Suối Dầu được chăm sóc rất kỹ.

Phục vụ y học

Tại Suối Dầu đã có hơn 100 năm tồn tại và phát triển. Kế tục sự nghiệp nghiên cứu các chế phẩm y tế từ huyết thanh ngựa của bác sĩ Yersin, năm 1999, IVAC đã sản xuất thành công huyết thanh kháng nọc rắn hổ mang đất và rắn lục tre (SAV), góp phần cứu sống hàng ngàn người bị rắn độc cắn mỗi năm. IVAC cũng đã sản xuất thành công số lượng lớn các loại huyết thanh kháng bệnh uốn ván (SAT), bệnh dại (SAR) cứu người. Hiện huyết thanh kháng bệnh uốn ván chiếm 80 - 90% thị phần trong nước và đang mở rộng ra các thị trường tiềm năng ở các nước trong khối ASEAN. IVAC đang từng bước đăng ký một số mặt hàng như SAV, SAT, SAR sang Lào, Malaysia, Uzbekistan… hứa hẹn nhiều triển vọng trong tương lai.

Những chú ngựa sau khi nuôi phát triển đạt chuẩn sẽ được đưa ra khu nuôi cách ly 6 tháng với đàn ngựa chính trong trại. Các bác sĩ thú y sẽ lập hồ sơ theo dõi sức khỏe, tâm lý, chỉ định chế độ dinh dưỡng và được đóng mã số cập nhật vào hồ sơ để quản lý và khai thác huyết thanh. Trung bình mỗi chú ngựa cung cấp cho con người 60 lít huyết thanh/năm. Hàng năm, cả đàn ngựa cung cấp cho sự nghiệp nghiên cứu y học của IVAC từ 10.000 đến 20.000 lít huyết thanh thô. Huyết thanh này sẽ được IVAC tinh chế theo quy trình công nghệ cao, tạo thành những chế phẩm y tế đạt tiêu chuẩn quy định dùng trên người.

Ngựa là loài vật khá khôn ngoan, có tình cảm như con người. Phục vụ cho sự nghiệp nghiên cứu khoa học, gắn bó với ngựa lâu dài nên các nhân viên của IVAC có khá nhiều kỷ niệm về đàn ngựa. Ông Trần Thành Tĩnh - nhân viên chăm sóc ngựa của trại từ năm 1985 đến nay, kể: Nuôi ngựa, nếu để ý, người nuôi có thể cảm nhận được cá tính, thậm chí tâm trạng vui, buồn của từng con ngựa. Đến giờ ăn, chỉ cần vỗ tay nhẹ, cả đàn ngựa tự giác về chuồng. Các dãy chuồng đều thiết kế giống nhau nhưng chưa bao giờ các chú ngựa vào nhầm chuồng của nhau. Bên cạnh những chú ngựa có tính khí ương ngạnh, khó chịu, cũng có những chú ngựa rất khôn và hiền lành, ngoan ngoãn đứng yên mỗi khi con người lấy máu. Thạc sĩ Minh cũng có hơn 20 năm gắn bó với trại với nhiều kỷ niệm về đàn ngựa, nhưng điều anh nhớ nhất là giai đoạn những chú ngựa đến kỳ khai thác huyết thanh được nhốt chung với đàn ngựa chính. “Cứ mỗi lần đến giờ chăn thả, đàn ngựa chính hớn hở ra chạy đồng cỏ, tôi lại bắt gặp nét buồn rười rượi trên mặt những chú ngựa phải ở nhà để lấy máu, thương lắm” - anh Minh kể.

Đàn ngựa ở trại Suối Dầu đang thung thăng gặm cỏ ở ngoài đồng.

Cũng chính vì điều đó mà gần đây, IVAC đã thay đổi cách quản lý đàn ngựa, bố trí những chú ngựa đến kỳ khai thác huyết thanh vào chung một dãy chuồng để chúng cảm nhận được bạn bè bên cạnh mỗi khi làm nhiệm vụ. Bằng cách đó, IVAC cũng dễ dàng theo dõi sức khỏe đàn ngựa hơn...

Tuy cuộc đời ngắn ngủi và chịu nhiều thiệt thòi do không được sinh sản, nhưng ngựa Suối Dầu hôm nay đang sống những ngày hết sức có ý nghĩa, đó là phục vụ cho sức khỏe con người. Có lẽ vì thế mà hình ảnh những chú ngựa Suối Dầu đang gặp cỏ dưới những tán cây dầu già cứ thấp thoáng mãi trong lòng người đến thăm.

Minh Thiết - Thảo Ly