Tại TP. Nha Trang, sim rác (loại sim được kích hoạt sẵn, không cần đăng ký thông tin cá nhân) đang được mua bán công khai. Chỉ cần vài trăm nghìn đồng, người mua có thể sở hữu sim đứng tên người khác mà không bị kiểm tra. Thâm nhập thực tế, chúng tôi phát hiện những giao dịch này diễn ra dễ dàng đến mức đáng lo ngại, mở đường cho các hành vi lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi và khó kiểm soát.

Tiếp cận thị trường sim rác

Vào một ngày cuối tuần tại TP. Nha Trang, trong vai một khách hàng, chúng tôi tiếp cận nhiều điểm bán sim điện thoại để hỏi mua sim rác. Ghi nhận được tại các cửa hàng trên đường 2 tháng 4 (phường Vạn Thạnh) và đường 28 (phường Phước Long), không chỉ tình trạng bán SIM rác công khai mà còn hé lộ những lỗ hổng nghiêm trọng trong công tác quản lý viễn thông, mở đường cho các hành vi lừa đảo trực tuyến.

Nhân viên tiệm mua bán điện thoại, sim trên đường 28 bán sim rác cho khách.

Tại một cửa hàng trên đường 2 tháng 4, người bán giới thiệu nhiệt tình các loại sim của nhiều nhà mạng như: Viettel, MobiFone, VinaPhone và Vietnamobile. Trong đó, sim Vietnamobile được nhấn mạnh là “đặc biệt” vì không cần giấy tờ cá nhân để kích hoạt. “Tuy là sim rác, nhưng mỗi ngày khách hàng được khuyến mãi tới vài GB dữ liệu để nghe nhạc, xem phim… thoải mái” - người bán quảng cáo. Mỗi sim Vietnamobile tại đây được chào bán với giá 100.000 đồng, đi kèm nhiều gói khuyến mãi hấp dẫn. Người bán lưu ý, sau khoảng 1 tháng, nhà mạng có thể gọi điện thoại yêu cầu cập nhật thông tin cá nhân. Tuy nhiên, lời dặn dò này dường như chỉ là thông tin mang tính hình thức.

Sau khi thanh toán, người bán đích thân lắp sim vào điện thoại và kiểm tra tín hiệu ngay trước mặt chúng tôi. Khi chuẩn bị rời cửa hàng, đúng lúc có hai vị khách bước vào, một trong số đó hỏi mua là loại sim Vietnamobile mà chúng tôi vừa được giới thiệu. Điều này cho thấy, nhu cầu đối với sim rác vẫn rất lớn, đặc biệt là các loại sim rẻ, nhiều khuyến mãi và không cần thủ tục phức tạp.

Tại cửa hàng trên đường 28, khi chúng tôi hỏi mua loại sim “giá mềm, khuyến mãi khủng”, nhân viên nhanh chóng giới thiệu sim Vietnamobile đã được kích hoạt sẵn, với giá 180.000 đồng. “SIM này đã kích hoạt đứng tên người khác, anh chỉ việc dùng, không phải lo gì hết” - nhân viên khẳng định. Lời tư vấn này một lần nữa cho thấy sự dễ dãi trong giao dịch sim rác, bất chấp các quy định siết chặt từ cơ quan quản lý.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, sim rác được rao bán phổ biến với giá từ 50.000 đồng đến 180.000 đồng, tùy theo gói khuyến mãi đi kèm. Nhà mạng này thu hút người dùng nhờ các gói dữ liệu lớn, phục vụ mục đích ngắn hạn như lướt mạng, xem phim, hoặc tạo tài khoản ảo. Dù Bộ Thông tin và Truyền thông (nay là Bộ Khoa học và Công nghệ) đã nhiều lần phát động chiến dịch chuẩn hóa thuê bao, yêu cầu đăng ký chính chủ và đối chiếu thông tin với cơ sở dữ liệu dân cư nhưng sim rác vẫn tràn lan. Một trong những nguyên nhân chính là các đại lý lợi dụng quy định cho phép một cá nhân đăng ký nhiều sim, từ đó kích hoạt trước để bán lại mà không cần đối chiếu thông tin người sử dụng.

Hiểm họa từ sim rác

Sim rác không chỉ là vấn đề trong quản lý viễn thông, mà còn là công cụ chính trong nhiều thủ đoạn lừa đảo trực tuyến, gây thiệt hại nghiêm trọng về tài sản của cá nhân, tổ chức. Theo báo cáo nghiên cứu, khảo sát an ninh mạng năm 2024 do Ban Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia thực hiện vào tháng 12-2024, cứ 220 người dùng điện thoại thông minh thì có 1 người là nạn nhân của lừa đảo, thiệt hại ước tính trong năm 2024 lên đến 18.900 tỷ đồng. Hình thức lừa đảo phổ biến nhất là mời gọi đầu tư, lộ lọt dữ liệu cá nhân vẫn ở mức báo động.

Một sim đã được kích hoạt sẵn của nhà mạng Vietnamobile được quảng cáo khuyến mãi "khủng".

Các đối tượng thường dùng sim rác để thực hiện các cuộc gọi giả mạo, gửi tin nhắn spam, lừa lấy mã OTP, hoặc dụ người dùng cung cấp thông tin cá nhân. Sau khi thực hiện hành vi, sim sẽ bị vứt bỏ để tránh truy vết. Chúng cũng dùng sim rác để tạo tài khoản ảo trên Facebook, Zalo hoặc đăng ký ví điện tử nhằm chiếm đoạt khuyến mãi hoặc tiến hành các hành vi lừa đảo khác.

Tại Nha Trang, nhiều sim Vietnamobile được rao bán công khai trên sàn thương mại điện tử với giá chỉ vài chục nghìn đồng, kèm theo ưu đãi lên đến 5GB/ngày. Tuy nhiên, do không đăng ký chính chủ, sim có thể bị khóa bất cứ lúc nào, và thông tin người dùng có thể bị lạm dụng nếu rơi vào tay kẻ xấu. Sim rác đem lại lợi nhuận lớn cho các đại lý nhỏ lẻ, với giá bán từ 100.000 đồng đến 180.000 đồng/sim. Nhiều đại lý còn kích hoạt sẵn các gói dữ liệu hoặc khuyến mãi gọi nội mạng để thu hút đối tượng học sinh, sinh viên, người có nhu cầu sử dụng ngắn hạn.

Tìm hiểu được biết, các đại lý thường lợi dụng lỗ hổng trong quy trình kiểm tra, sử dụng thông tin giả mạo hoặc tái sử dụng thông tin khách cũ để kích hoạt sim. Do mức độ kiểm soát lỏng lẻo đã tạo điều kiện cho thị trường sim rác phát triển, đáp ứng nhu cầu tiện lợi của một bộ phận người dùng. Tuy nhiên, chính nhu cầu này đã tạo ra một vòng luẩn quẩn, tiếp tay cho các hoạt động vi phạm pháp luật, đặc biệt là lừa đảo công nghệ cao.

Giải pháp nào để chấm dứt sim rác?

Theo Thượng tá Đào Thanh Bình - Phó Trưởng phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - Công an tỉnh, để giải quyết triệt để tình trạng sim rác và lừa đảo trực tuyến, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, nhà mạng và người dùng. Trước hết, cần giới hạn số lượng sim mà một cá nhân có thể đăng ký, đồng thời tăng mức xử phạt với các đại lý, nhà mạng vi phạm. Các nhà mạng cần triển khai hệ thống giám sát tự động, hậu kiểm 100% thuê bao mới, khóa sim không hoạt động trong thời gian dài hoặc có dấu hiệu bất thường, đồng thời yêu cầu xác minh thông tin định kỳ cũng cần được áp dụng nghiêm ngặt. Song song đó, cần tăng cường tuyên truyền tới người dân về các rủi ro khi sử dụng sim không chính chủ như: Dễ bị khóa, bị lộ thông tin cá nhân, vô tình tiếp tay cho các đối tượng lừa đảo. Người dùng cần được khuyến khích chỉ mua sim tại điểm bán chính thức và đăng ký thông tin từ đầu.

Các cán bộ Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm công nghệ cao - Công an tỉnh đang truy vết tội phạm lừa đảo trực tuyến.

Sim rác không còn là câu chuyện của ngành viễn thông mà đã trở thành mối đe dọa nghiêm trọng với an ninh xã hội. Những chiếc sim giá rẻ, mua dễ dàng có thể tiện lợi ngắn hạn, nhưng cái giá phải trả là những vụ lừa đảo ngày càng tinh vi, phức tạp và thiệt hại cho xã hội ngày càng lớn. Để xóa bỏ vấn nạn này, cần quyết tâm từ cơ quan quản lý, sự chủ động từ nhà mạng và ý thức trách nhiệm từ chính người dùng. Chỉ khi đó, thị trường viễn thông mới thật sự “sạch” và người dân mới được bảo vệ đúng nghĩa trước hiểm họa từ sim rác.

Theo thống kê từ Cục Viễn thông, mỗi tháng có khoảng 1,5 triệu sim mới được bán ra. Phần lớn là của các nhà mạng lớn như: Viettel, VinaPhone, MobiFone; còn Vietnamobile, tuy thị phần nhỏ, lại nổi bật trong thị trường sim rác do giá rẻ và nhiều ưu đãi. Nhiều đại lý, cá nhân còn sử dụng thiết bị chuyên dụng để kích hoạt hàng loạt sim mà không cần thông tin chính xác, khiến sim rác có thể lưu hành công khai.

Nghị định số 69/2024 của Chính phủ đưa ra quy định về định danh và xác thực điện tử, trong đó có thuê bao điện thoại chính chủ để làm căn cước công dân. Điều này giúp bảo đảm rằng các thuê bao di động phải gắn liền với danh tính điện tử, tạo ra cơ chế xác minh thông tin chặt chẽ hơn để ngăn chặn việc sử dụng sim rác và tăng cường bảo mật thông tin. Theo Nghị định số 14/2022 của Chính phủ, các hành vi sử dụng, mua bán thông tin cá nhân hoặc sử dụng sim không chính chủ, mức phạt có thể lên đến 100 triệu đồng; đối với các hành vi nghiêm trọng như phát tán cuộc gọi hoặc tin nhắn rác, mức phạt lên tới 170 triệu đồng.

NHÓM PHÓNG VIÊN

Sim rác và hiểm họa lừa đảo trực tuyến

Thông tin bạn đọc