Rắc rối vụ án cái đuôi cừu

Minh họa: Xuân Vinh

Vừa qua, Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh Khánh Hòa đã xét xử một vụ án đòi bồi thường do mua trúng cừu “dỏm”, một bên quả quyết mình bán đủ số cừu theo giấy bán, một bên lại bảo đàn cừu đó là “dỏm” nên người bán phải bồi thường. Đã có 4 phiên tòa xét xử vụ án này nhưng dường như quan điểm cũng chưa thật thống nhất…

Theo đơn khiếu nại của ông Nguyễn Văn Bảy, trú khóm 1, Ba Ngòi (thị xã Cam Ranh) thì sự việc có thể tóm tắt như sau: Tháng 12-2004, vợ chồng ông Bùi Văn Thới, trú 42 Nguyễn Thái Học (Cam Ranh) đến xem đàn cừu của ông Bảy và ngỏ ý mua 10 con trong đàn cừu 52 con của ông với giá 50 triệu đồng nhưng ông Bảy không bán vì giá rẻ. Sau đó, vợ chồng ông Thới trở lại xem một lần nữa thì ông Bảy đề nghị bán toàn bộ đàn cừu với giá 200 triệu đồng. Vợ chồng ông Thới chấp nhận mua nhưng đòi giảm giá. Sau khi thương thảo, hai bên thỏa thuận giá của đàn cừu là 185 triệu đồng. Ngày 6-1-2005, ông Thời đưa trước 50 triệu đồng, đến 24-1-2005 ông đưa tiếp 35 triệu đồng, lúc này ông Bảy viết một giấy bán cừu trong đó ghi: “Tôi tên Nguyễn Văn Bảy có bán cho vợ chồng ông Thới một đàn cừu 52 con với giá 185 triệu đồng”, đến 2-2-2005 vợ chồng ông Thới đưa nốt số tiền và bắt 52 con cừu về nuôi.

Theo vợ chồng ông Thới, khoảng 2 tuần sau, trong quá trình chăm sóc đàn cừu, ông phát hiện trong số 44 con cừu cái giống chỉ có 6 con là giống cụt đuôi loại tốt, 38 con còn lại là loại cừu dài đuôi (loại cừu Thái Lan giống xấu, giá thấp) nhưng đã bị ông Bảy… chặt cụt đuôi. Theo ông Thời, tại thời điểm mua, giá cừu cụt đuôi thuần chủng Việt Nam có giá 4,5 triệu đồng còn loại cừu đuôi dài Thái Lan chỉ 2,5 triệu đồng/con. Vì vậy, ông Thời yêu cầu phía ông Bảy phải trả lại số tiền chênh lệch đối với số cừu bị chặt đuôi. Thế nhưng ông Bảy lại có lý do của mình, ông lập luận; trong giấy tờ mua bán giữa 2 bên hoàn toàn không nói đến chủng loại cừu. Vợ chồng ông Thới đến xem rồi mua, ngoài ra hai bên không thỏa thuận gì thêm, nay tự dưng lại bắt ông bồi thường là quá vô lý. Do đó, vợ chồng ông Thới đâm đơn kiện ra Tòa.

Tháng 9-2005, TAND thị xã Cam Ranh mở phiên tòa sơ thẩm. Tại phiên tòa, sau khi nghe lời khai của hai bên và đánh giá chứng cứ, Hội đồng xét xử (HĐXX) nhận định, tuy trong hợp đồng mua bán cừu giữa hai bên không ghi rõ chủng loại nhưng trên thị trường lúc đó có sự chênh lệnh giá giữa hai loại cừu nên với giá 185 triệu đồng cho 52 con cừu, có cơ sở kết luâïn vợ chồng ông Thới có ý định mua cừu loại tốt. Từ đó cho rằng ông Bảy đã giao không đúng chủng loại cừu tương ứng với số tiền trên. Mặt khác, Tòa sơ thẩm cũng cho rằng, ông Bảy cũng xác định cả đàn cừu bán cho vợ chồng ông Thới là cừu cụt đuôi giống tốt, chỉ có 1 con đuôi dài, nhưng thực tế chỉ có 6 con cụt đuôi bẩm sinh, 1 con đuôi dài, 37 con bị chặt đuôi nên đủ cơ sở cho rằng ông Bảy cố tình giao 37 con cừu không phải giống tốt. Vì vậy, Tòa sơ thẩm yêu cầu ông Bảy phải bồi thường hơn 40 triệu đồng cho vợ chồng ông Thới.

Ông Bảy kháng cáo. Tòa phúc thẩm lại có một nhận định hoàn toàn khác. Căn cứ trên giấy bán cừu mà ông Bảy viết, HĐXX cho rằng hợp đồng này không ghi rõ chủng loại cừu, vì thế không có chứng cứ để cho rằng ông Bảy lừa dối vợ chồng ông Thới trong việc ký kết và thực hiện hợp đồng mua bán bầy cừu như Tòa sơ thẩm nhận định. Mặt khác, trong quá trình mua bán từ ngày 6-1 đến 2-2-2005, vợ chồng ông Thới đã cho người tiếp xúc, làm quen và quản lý đàn cừu nên không thể nói rằng ông Bảy cố tình che giấu khuyết tật của đối tượng giao dịch. Trên cơ sở đó, HĐXX sửa án sơ thẩm theo hướng bác yêu cầu bồi thường của vợ chồng ông Thới.

Vợ chồng ông Thới kêu oan, nên vụ án được xem xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm. Quyết định giám đốc thẩm đã hủy án phúc thẩm, giao cho TAND tỉnh xét xử phúc thẩm lại theo quy định pháp luật. Tuy nhiên, tại phiên tòa phúc thẩm ngày 2-7-2009, do ông Bảy vắng mặt 2 lần dù được triệu tập hợp lệ nên Tòa phúc thẩm quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm, đồng thời công nhận bản án sơ thẩm của TAND thị xã Cam Ranh có hiệu lực pháp luật.

Khi Thi hành án dân sự thị xã Cam Ranh tiến hành thi hành án thì ông Bảy mới biết và có đơn khiếu nại. Theo đó, ông không hề biết vụ án của mình đã bị giám đốc thẩm và xử lại phúc thẩm, ông cũng không hề nhận được giấy triệu tập của TAND tỉnh. Mặt khác, chủ tọa phiên tòa phúc thẩm lần 2 lại là Chánh án TAND thị xã Cam Ranh tại thời điểm xử án sơ thẩm. Vì thế, ông cho rằng việc đình chỉ và giữ y án sơ thẩm là không công bằng.

Có thể thấy, cứ mỗi lần xét xử vụ việc là có một cách hiểu và vận dụng pháp luật khác nhau dẫn đến kết quả khác nhau. Xử phúc thẩm thì ngược với sơ thẩm, giám đốc thẩm thì ngược với phúc thẩm. Vấn đề ở đây là Tòa án chỉ dựa vào chứng cứ để xét xử hay có quyền suy luận? Ở phiên tòa sơ thẩm, rõ ràng Tòa án đã suy luận để làm rõ ý chí các bên khi tham gia hợp đồng giao dịch, còn ở phiên phúc thẩm, Tòa án lại chỉ căn cứ vào chứng cứ (tức hợp đồng mua bán) để ra phán xét. Rất tiếc là phiên phúc thẩm lần 2 lại bị đình chỉ nên không thể biết nhận định cuối cùng của HĐXX về vụ án này thế nào? Theo quy định của Luật Tố tụng dân sự, không có quy định nào cấm chánh án ở thời điểm xét xử sơ thẩm được làm thẩm phán ở phiên tòa phúc thẩm, cho nên kiến nghị của ông Bảy về vấn đề này khó có thể xem xét.

Qua vụ án khá ngộ nghĩnh này, có thể thấy thói quen thiếu chặt chẽ trong giao dịch dân sự của người dân là một nguyên nhân dẫn đến những rắc rối về sau mà việc giải quyết là không hề đơn giản.

LÊ MINH