Nhiều vướng mắc trong giám định tư pháp

Nhân lực thiếu, điều kiện giám định chưa đảm bảo, quy định còn hạn chế… là những vướng mắc cơ bản  trong công tác giám định tư pháp (GĐTP) của tỉnh.

 

 

Vướng mắc, khó khăn

 

Năm 2013, Tòa án nhân dân (TAND) thị xã Ninh Hòa thụ lý giải quyết vụ án dân sự, trong đó bà Nguyễn Thị Thanh Trung yêu cầu bà Hàng Thị Hoàng Oanh phải bồi thường thiệt hại do quá trình xây dựng làm sụt lún, hỏng nhà bà. Trung tâm Quy hoạch và Kiểm định xây dựng tỉnh được tòa đề nghị GĐTP không kết luận được nguyên nhân làm sụt lún. Vì vậy, vụ án hiện chưa giải quyết xong. Cũng năm 2013, TAND TP. Nha Trang thụ lý vụ án kinh doanh thương mại về tranh chấp hợp đồng xây dựng giữa Công ty TNHH Thái Bình Dương (quận 4, TP. Hồ Chí Minh) và Công ty TNHH Toyota Buôn Mê Thuột (Đắk Lắk). Vụ án cũng chưa được giải quyết bởi cơ quan, tổ chức giám định không đủ cơ sở vật chất, kỹ thuật để thực hiện giám định. 

 

Vừa qua, tại cuộc họp với các sở, ngành để góp ý dự thảo tờ trình của UBND tỉnh đề nghị HĐND tỉnh ban hành nghị quyết về chế độ hỗ trợ cá nhân, tổ chức có năng lực tham gia GĐTP, ông Trần Quang Bình - Phó Giám đốc Sở Tư pháp nhìn nhận: Những năm qua, việc thực hiện chế độ bồi dưỡng GĐTP tại các tổ chức GĐTP công lập cơ bản được đảm bảo. Nhưng chế độ đối với giám định viên tư pháp (GĐVTP) không chuyên trách, người GĐTP theo vụ việc tại các đơn vị khác chưa được quan tâm đúng mức. Tuy số vụ việc giám định hàng năm không nhiều nhưng trách nhiệm của người giám định rất nặng nề, trong khi chế độ đãi ngộ chưa phù hợp. Họ thực hiện vụ việc nào thì được bồi dưỡng vụ việc đó, không được hỗ trợ thường xuyên, mức bồi dưỡng cũng chưa tương xứng (150.000 - 500.000 đồng/ngày công). Vì vậy, một số người GĐTP không nhiệt tình tham gia hoặc từ chối giám định khi được trưng cầu. Năm 2017, tổng số vụ việc giám định còn tồn đọng chưa giải quyết trên toàn tỉnh là 30 vụ. GĐVTP trong giám định kỹ thuật hình sự và giám định pháp y thường xuyên làm việc với cường độ cao, nhiều nhiệm vụ đột xuất, môi trường độc hại, nguy hiểm, tuy được hưởng phụ cấp ưu đãi nghề, phụ cấp trách nhiệm… nhưng so với điều kiện kinh tế - xã hội hiện nay cũng chưa cao. Chế độ tiền lương cho cán bộ pháp y ngành Y tế hiện nay thấp hơn cán bộ pháp y ngành Công an. 

 

Vấn đề nhân lực cũng khó khăn. Theo kế hoạch thực hiện Đề án Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động GĐTP của UBND tỉnh, đến năm 2015, toàn tỉnh có ít nhất 120 GĐVTP (năm 2011, toàn tỉnh đã có 90 người), nhưng đến nay, toàn tỉnh mới có 107 người. Sở Y tế và Trung tâm Pháp y tỉnh đều khó tuyển dụng bác sĩ để đào tạo, bổ nhiệm giám định viên pháp y. Các cơ quan này cũng chưa có chính sách ưu tiên trong đào tạo bác sĩ phục vụ lâu dài trong lĩnh vực pháp y. Các giám định viên pháp y chuyên trách đều đã lớn tuổi nhưng chưa có đội ngũ kế cận. Theo báo cáo của Sở Tư pháp, đến hết tháng 11-2017, Sở Y tế có 14 giám định viên thuộc các lĩnh vực: pháp y, pháp y tâm thần, hóa pháp, dược; riêng Trung tâm Pháp y tỉnh có 3 giám định viên; Công an tỉnh có 21 giám định viên thì 3 người đã chuyển công tác. Toàn tỉnh có 74 người và 14 tổ chức GĐTP theo vụ việc. Đến nay, trên địa bàn tỉnh chưa có văn phòng GĐTP đăng ký hoạt động. 

 

Bên cạnh đó, Luật GĐTP đã có hiệu lực từ ngày 1-1-2013 nhưng đến nay, chưa có chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư vào GĐTP. Tỉnh cũng chưa có chính sách thu hút nguồn nhân lực làm GĐTP và hỗ trợ tài chính, bồi dưỡng nâng cao trình độ cho người GĐTP. Trong khi đó, nhu cầu GĐTP trong hoạt động tố tụng ngày càng bức thiết. Năm 2013, toàn tỉnh thực hiện 1.100 việc giám định theo trưng cầu của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng; 10 tháng năm 2017 thực hiện 1.204 việc. 

 

Đề xuất 

 

Tại cuộc họp trên, đại diện các sở, ngành đều thống nhất cho rằng, cần có thêm chế độ hỗ trợ của tỉnh cho cá nhân, tổ chức tham gia GĐTP. Đối tượng hưởng chế độ này gồm: những người có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao trong các lĩnh vực được bổ nhiệm GĐVTP hoặc công bố là người giám định tư pháp theo vụ việc và tham gia giám định theo trưng cầu của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tBieeur ddoofụng tỉnh; GĐVTP, người giám định tư pháp theo vụ việc; người giúp việc cho người giám định tư pháp hưởng lương từ ngân sách trong lĩnh vực pháp y và kỹ thuật hình sự, trực tiếp tham gia vào quá trình giám định theo phân công của thủ trưởng tổ chức được trưng cầu; văn phòng GĐTP được UBND tỉnh cho phép thành lập. Mức hỗ trợ đề xuất bằng 20% đến 100% mức bồi dưỡng đang thực hiện theo Quyết định số 01/2014 của Thủ tướng Chính phủ. Nhiều ý kiến còn nhấn mạnh, cần quy định mức hỗ trợ cao để động viên các cá nhân, tổ chức tham gia GĐTP trong các lĩnh vực ngoài kỹ thuật hình sự và pháp y. 

 

Ngoài ra, TAND tỉnh cũng đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo thành lập Hội đồng GĐTP trong lĩnh vực xây dựng để các vụ việc liên quan đến lĩnh vực này không còn vướng mắc, tồn đọng. Tòa đề nghị phối hợp khắc phục tình trạng bất cập về thủ tục trưng cầu giám định (mẫu quyết định trưng cầu, chế tài trong thu thập mẫu, đối tượng so sánh, giám định…); quy định rõ về thời gian giám định; phương thức thanh toán chi phí giám định…

 

NGUYỄN VŨ