Không gian nhà rường trong lòng phố biển

Trên đường Trần Phú, TP. Nha Trang có một quán cà phê với tên gọi: Thạch Lan Viên. Chỉ cần ghé vào đó một lần, bạn sẽ trở lại nhiều lần, thậm chí còn giới thiệu cho nhiều người khác...

Trên đường Trần Phú, TP. Nha Trang có một quán cà phê với tên gọi: Thạch Lan Viên. Chỉ cần ghé vào đó một lần, bạn sẽ trở lại nhiều lần, thậm chí còn giới thiệu cho nhiều người khác cùng đến. Lý do đơn giản là trong không gian quán cà phê đó, chủ nhân của nó đã thiết kế 4 nhà rường Huế khác nhau với vật liệu chính từ 10 ngôi nhà cổ ở Khánh Hòa tạo nên. Uống ly cà phê trong ngôi nhà cổ thật sự quả thật khó mà không có cảm xúc.

Tôi đã tò mò tìm đến Thạch Lan Viên để ngắm nhìn không gian cổ hơn là ngồi uống một ly cà phê. Để rồi khi tiếp xúc với chủ nhân Thạch Lan Viên là anh Lê Đông, tôi mới hiểu anh là người yêu nhà cổ, muốn thông qua quán cà phê để chia sẻ tình yêu nhà cổ của mình với nhiều người. Bởi nếu muốn mở một quán cà phê để kiếm lời thì đâu cần thiết lặn lội nhiều nơi tìm mua cho được những ngôi nhà cổ với giá cao, lại mời cả những nghệ nhân lành nghề từ Huế (những người đã từng dựng thành công Hội quán vịnh Nha Trang) với bao nhiêu thứ tiền: đi lại, ăn uống, tiền công… để chỉ có nhiệm vụ tái hiện không gian nhà rường Huế trong lòng phố biển.

Là người gốc Huế, sinh ra ở Quảng Trị, anh Lê Đông đã có một thời gian dài sống trong không gian nhà vườn Huế. Nơi anh ở cả thời ấu thơ chính là Tịnh Gia Viên (nằm trên đường Lê Thánh Tôn, TP. Huế). Tịnh Gia Viên là điểm tham quan khá nổi danh ở Huế, được các tour du lịch chú ý vì nét cổ xưa ở đây. Là một gia đình truyền thống, nề nếp, lại chăm chút về đá nghệ thuật và nhà cổ cùng vườn cảnh Cung đình đã ảnh hưởng nhiều đến Lê Đông. Để rồi năm 1967, vào Nha Trang và nơi đây trở thành quê hương thứ hai của anh với bao nhiêu kỷ niệm. Tuy nhiên, ấp ủ việc dựng lên một không gian nhà cổ vẫn không vơi trong lòng anh. Sau khi tốt nghiệp trường Kỹ thuật Cao Thắng, TP. Hồ Chí Minh, Lê Đông làm việc tại Xí nghiệp Trục vớt cứu hộ Khánh Hòa, có dịp đi nhiều nơi. Năm 1997, anh nghỉ việc. Sau khi rảnh rang, anh lại tính đến việc dựng nhà cổ. Trong điều kiện lúc bấy giờ, anh đã tái tạo không gian nhà rường Huế 52 cột với tên gọi Nhạc Hoa Viên, nằm trên đường Huỳnh Thúc Kháng, Nha Trang. Tuy nhiên, không gian Nhạc Hoa Viên không làm cho anh thích thú do bị nhấn chìm trong không gian chợ Xóm Mới. Anh đã sang nhượng lại Nhạc Hoa Viên, tiếp tục suy nghĩ tìm một không gian khác cho ý tưởng của mình.

Tại đường Trần Phú (Nha Trang), những ngôi nhà cổ tưởng chừng sẽ bị hư hỏng bởi thời gian đã được anh Lê Đông mua về, tái hiện chúng trong Thạch Lan Viên. Anh kỹ tính như một người thợ mộc, để tạo cho tác phẩm của mình hoàn hảo. Vì thế, tại Thạch Lan Viên, từng chiếc cột, rui, mè, mái ngói đều được lấy từ các ngôi nhà cổ, không pha trộn. Ngay cả những hoa văn, họa tiết chạm khắc được tái tạo cũng phải đúng quy cách của nhà rường Huế. Do điều kiện nhà cổ ở Khánh Hòa không có những cột cái lớn nên anh phải vào tận Ninh Thuận tìm chọn mua từ những ngôi nhà cổ lớn đem về. Hỏi anh việc mua lại các nhà cổ có gặp khó khăn gì không? Anh cho biết, tuy các nhà cổ do cá nhân quản lý, nhưng anh làm đúng thủ tục là làm đơn xin phép chính quyền xã để mua. Có căn nhà anh phải đi lại nhiều lần, dĩ nhiên cũng có căn nhà không mua được vì giá của chủ nhà đưa ra vượt quá giá thực tế.

Hiện nay, ngoài Thạch Lan Viên, anh Lê Đông đang dựng lên một không gian nhà cổ khác có tên Thạch Thảo Viên trên đường Phạm Văn Đồng, Nha Trang. Nếu Thạch Lan Viên là nhà rường Huế, thì tại Thạch Thảo Viên là sự tái hiện không gian nhà cổ miền Trung đúng với kiến trúc của nó. Anh còn tìm mua và dựng lên tại đây một nhà rông Tây Nguyên, theo đúng nghĩa của một nhà rông thật sự.

KHUÊ VIỆT TRƯỜNG