Nguy cơ nhiễm xạ từ các phòng chụp X-quang?

Ra đời từ những năm đầu thế kỷ XX, đến nay, kỹ thuật chụp X-quang vẫn là một trong những kỹ thuật quan trọng trong chẩn đoán bệnh...

Hiện nay, kỹ thuật chụp X-quang vẫn là một trong những kỹ thuật quan trọng trong chẩn đoán bệnh, đặc biệt là các bệnh về xương, phổi, ổ bụng, khối choán chỗ… Tuy nhiên, một vấn đề mà bạn đọc hết sức quan tâm, đó là: an toàn bức xạ (ATBX) tại các phòng chụp X-quang hiện nay?

Đọc phim X-quang để chẩn đoán bệnh - công việc hàng ngày của bác sĩ chuyên khoa X-quang.

Bác sĩ (BS) Nguyễn Hoa Hội (Phòng Nghiệp vụ Y, Sở Y tế Khánh Hòa) cho biết, toàn tỉnh hiện có 22 cơ sở y tế sử dụng máy chụp X-quang. Trong đó, có 10 cơ sở y tế tư nhân (Nha Trang 6, Ninh Hòa 2, Vạn Ninh 1, Cam Ranh 1). Các cơ sở y tế Nhà nước có sử dụng máy chụp X-quang gồm: Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) tỉnh, BV Điều dưỡng - Phục hồi chức năng, BV Lao, BV Da liễu, Viện Quân y 87, Trung tâm Y tế (TTYT) các huyện và Phòng khám Đa khoa khu vực số 3 (Nha Trang). Hiện nay, Bệnh xá Công an tỉnh cũng đã trang bị máy chụp X-quang nhưng đang trong giai đoạn thẩm định nên chưa được cấp phép hoạt động. Theo BS Hội, hàng năm Sở Y tế, Sở Khoa học - Công nghệ (KHCN) đều tiến hành kiểm tra hoạt động của các phòng chụp X-quang nhưng cho đến nay chưa phát hiện trường hợp nào bị rò rỉ phóng xạ. Còn theo Thạc sĩ Huỳnh Nguyễn Anh Kiệt (Phòng Quản lý công nghệ, Sở KHCN), cho đến thời điểm này, toàn tỉnh mới chỉ có 6/22 cơ sở y tế có sử dụng thiết bị bức xạ được cấp phép kiểm định ATBX. Nguyên nhân của sự “ít ỏi” này là do cả nước hiện có trên 2.000 cơ sở y tế có sử dụng thiết bị bức xạ nhưng chỉ có 3 cơ quan có chức năng kiểm định ATBX nên “không làm xuể”. Chính vì vậy, tình trạng chung hiện nay là cấp phép hành nghề trước, cấp phép kiểm định sau. Tuy nhiên, theo đánh giá của Thạc sĩ Kiệt, so với các địa phương khác trong cả nước, việc quản lý các cơ sở y tế có sử dụng thiết bị bức xạ ở Khánh Hòa khá tốt. Hầu hết các cơ sở đều đạt tiêu chuẩn về diện tích phòng chụp (tối thiểu 12m2), cửa và tường được bọc chì đảm bảo không lọt tia X ra ngoài. Riêng thiết bị đa phần đều cũ kỹ và chưa được kiểm định về ATBX, một số có tuổi thọ trên 20 năm nên thường xuyên hư hỏng, nhất là các máy X-quang tại một số TTYT và tư nhân…

Việc sử dụng thiết bị X-quang cũ, lạc hậu có tác hại như thế nào? Theo PGS-TS Ngô Quang Huy (Hội Vật lý TP. Hồ Chí Minh), sử dụng các thiết bị X-quang lạc hậu, không được kiểm định thường xuyên sẽ dẫn tới mức độ chiếu xạ vào cơ thể bệnh nhân (BN) vượt quá tiêu chuẩn cho phép. Bên cạnh đó, đến thời điểm này, Nhà nước cũng chưa có quy định về suất liều bức xạ cho BN nên việc suất liều bức xạ cho BN hoàn toàn phụ thuộc vào trình độ chuyên môn cũng như đạo đức nghề nghiệp của BS. Khi bị nhiễm vào cơ thể, theo Tiến sĩ Huy, bức xạ sẽ I-on hóa các phân tử sinh học làm hư hỏng các tế bào, dẫn tới làm tổn thương các chức năng và gây ra bệnh lý. Tùy thuộc vào liều lượng hấp thụ, con người có thể mắc nhiều bệnh như: máu trắng, ban đỏ da, đường ruột, đục thủy tinh thể, thần kinh… Tuy nhiên, theo Thạc sĩ Lương Linh Hà, Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh (BVĐK tỉnh), việc suất liều bức xạ cho BN/lần chụp hiện nay rất nhỏ, bên cạnh đó, BN lâu lâu mới chụp X-quang một lần nên cũng không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe. Quan trọng nhất, theo Thạc sĩ Hà là phải quản lý không để tia X lọt ra ngoài khu vực phòng chụp, bởi hiện nay hầu hết các phòng chụp X-quang đều nằm ở khu vực đông dân cư, thậm chí nằm chung trong nhà dân. Ngoài ra, cần bảo đảm thiết bị bảo hộ cho nhân viên y tế ở các phòng chụp X-quang bởi họ là những người thường xuyên làm việc với tia X. Những việc này các cơ sở y tế hoàn toàn có thể làm được.

Để phòng tránh nhiễm bức xạ, theo Tiến sĩ Ngô Quang Huy, cách tốt nhất là sử dụng thiết bị mới, hiện đại, được kiểm định độ chiếu xạ thường xuyên. Tuy nhiên, trên thực tế điều này khó có thể thực hiện được bởi kinh phí trang bị máy X-quang không nhỏ, nhất là những thiết bị mới. Ngoài ra, khi đã trang bị được máy thì việc kiểm định cũng không phải dễ vì còn phải xếp hàng… chờ.

HẢI YẾN