Làng thuyền thúng

Trên bãi biển dài hơn hai cây số của thôn Ngân Hà, thuộc xã Ninh Thủy, huyện Ninh Hòa là một bãi thuyền thúng. Những chiếc thuyền thúng nối đuôi nhau nghiêng đón nắng trên bãi biển khiến cho cảnh sắc nơi đây rất lạ.

Làng Ngân Hà, Ninh Thủy, Ninh Hòa.

Ngân Hà là một làng biển nằm trên trục đường giao thông từ Khu du lịch Dốc Lết nổi tiếng đến Nhà máy Tàu biển Hyundai - Vinashin. Đây là một làng chài cổ, sát nách làng Bá Hà, ngày xưa là nơi những người tha phương trong quá trình lập nghiệp đã chọn nơi này dung thân. Làng Ngân Hà nhìn ra vịnh Vân Phong, có cả một thềm biển cạn, nơi những loài nhuyễn thể sinh sống. Người dân nơi đây chọn bãi biển nước triều lên xuống này làm nghề bắt ốc, mò tôm sống qua ngày.

Chuyện chiếc thuyền thúng đã được dẫn trong nhiều sử sách. Khi người Pháp đặt chân đến nước ta, họ đặt ra nhiều loại thuế, trong đó có thuế thuyền. Những ngư dân nghèo không chịu nổi mức thuế đánh trên chiếc thuyền nhỏ bé của mình, nhưng không thể nào không có phương tiện để mưu sinh, thế là họ nghĩ ngay việc tạo ra chiếc thuyền thúng… để lách thuế. Có thể khởi đầu câu chuyện về những chiếc thuyền thúng ở Ngân Hà là thế, dần dần, với người dân ở đây, nó trở thành một phương tiện đi lại trên biển phù hợp với đời sống kinh tế của họ, và cũng phù hợp với nghề của người dân ở đây: nghề rỗi nước. Rỗi nước là từ chỉ những người phải ra biển thu mua cá về bán lại, còn rỗi bờ là thu mua cá trên bờ.

Theo bà Nguyễn Thị Dậu, 66 tuổi, những chiếc thuyền thúng đã có mặt ở đây trước khi bà ra đời. Trên 200 hộ dân của làng, nhà nào cũng có một chiếc thuyền thúng, đó là gia tài và còn là “cần câu cơm” của họ. Mỗi chiếc thuyền thúng chỉ trên dưới 1 triệu đồng, một số tiết kiệm tự đan lấy thuyền, số khác mua từ nơi khác. Theo bà Dậu, trai gái trong làng khi lớn lên, bài học đầu tiên về nghề biển là tập đi thuyền thúng.

Chiếc thuyền thúng là phương tiện làm nghề rỗi nước. Thường thì những tàu thuyền đánh bắt khi trở về khu vực Ninh Thủy đậu tận ngoài bãi đá. Những người dân Ngân Hà đợi thuyền cá về, rồi cứ mỗi người mỗi chiếc thuyền thúng bơi ra thuyền mua cá. Có khi vốn ít hoặc lượng cá về không nhiều, chiếc thuyền thúng vốn đã chông chênh lại càng chông chênh hơn khi không mua được cá, lại phải quay về đợi con tàu sau cập bến.

Chị Kim 40 tuổi, là người sinh ra và lớn lên ở đây cho rằng tuy mang danh là một làng chài, nhưng Ngân Hà gần như chỉ mặn mà với nghề rỗi nước, làm thuốc bắc và đan thuyền thúng. Ở đây không có những nghề truyền thống như đan lưới hoặc làm mắm như ở các làng chài khác. Đó cũng là điều lạ.

Một làng chài gần như trên thềm biển của mình chẳng có một bóng dáng chiếc thuyền nào neo đậu. Chỉ là một bãi thuyền thúng như người ta đem thuyền ra hong nắng chuẩn bị cho một cuộc thi… lắc thuyền nhân dịp một lễ hội nào đó. Bởi tôi đã đi qua biết bao nhiêu làng chài lớn nhỏ ở cả dải đất miền Trung, dù làng có nghèo như thế nào đi nữa thì tôi vẫn bắt gặp một vài chiếc thuyền neo đậu trong bờ, còn ở đây tuyệt đối là không.

Nhìn những chiếc thuyền thúng cùng nhau ra khơi trong ánh bình minh chói lóa, sự náo nhiệt của những chiếc thuyền thúng lưng lửng cá trở về. Rồi hình ảnh những ngư dân gánh những gánh cá tươi bắt đầu cho công việc của mình. Đó cũng là nét lạ của làng chài ven biển mang tên Ngân Hà, làng đã có tên gọi riêng là làng thuyền thúng.

KHUÊ VIỆT TRƯỜNG