Chiến thắng Điện Biên Phủ là một mốc son chói lọi trong lịch sử cách mạng Việt Nam, để lại dấu ấn sâu đậm trong văn học nghệ thuật nước nhà. Tuy nhiên, ít người biết gắn với sự kiện này còn có một tác phẩm hội họa được xếp vào hàng bảo vật quốc gia - bức tranh "Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ".
Chiến thắng Điện Biên Phủ là một mốc son chói lọi trong lịch sử cách mạng Việt Nam, để lại dấu ấn sâu đậm trong văn học nghệ thuật nước nhà. Tuy nhiên, ít người biết gắn với sự kiện này còn có một tác phẩm hội họa được xếp vào hàng bảo vật quốc gia - bức tranh “Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ”.
Danh họa Nguyễn Sáng (1923 - 1988) sinh trưởng trong một gia đình nhà giáo ở Điền Hòa - Mỹ Tho (nay là Tiền Giang), tốt nghiệp Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương năm 1943, tham gia khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội. Khi thực dân Pháp quay lại xâm lược nước ta, cùng với nhiều đồng nghiệp, Nguyễn Sáng lên Việt Bắc. 9 năm kháng chiến chống Pháp, họa sĩ Nguyễn Sáng đã hòa mình vào cuộc chiến tranh vệ quốc, dùng nét vẽ của mình phục vụ cuộc kháng chiến của dân tộc. Sau năm 1954, ông trở về Hà Nội nhưng dư âm của thắng lợi chiến dịch Điện Biên Phủ “chấn động địa cầu” vẫn còn vang vọng. Năm 1963, ông cho ra đời bức tranh Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ với nhiều thành công về kỹ thuật sơn mài.
 |
Thông thường, người ta thường kết nạp đảng ở địa phương, sau những trận đánh, nhưng họa sĩ Nguyễn Sáng đã khắc họa lễ kết nạp Đảng ở tận chiến hào, dựng lại thời khắc hào hùng của chiến dịch Điện Biên Phủ. Ở đó, những người lính dự lễ kết nạp Đảng giữa hầm hào bùn đất. Họ không đứng nghiêm trang mà tất cả như đang ở trạng thái chuyển động. Hình tượng người chiến sĩ Điện Biên được tác giả khắc họa bằng những đường nét chắc, khỏe, hình họa giản lược. Điểm “vàng” của bức tranh là 3 chiến sĩ, trong đó có 1 chiến sĩ trên đầu còn quấn băng với khẩu súng trong tay; họ liên kết với 2 chiến sĩ khác bên phải bức tranh bằng một cái bắt tay tình nghĩa và cũng đầy quyết tâm. Góc trái bức tranh là hình ảnh một chiến sĩ đang dìu 1 đồng đội bị thương; phía xa là một chiến sĩ đang lao vào cuộc chiến. Màu sắc trong tranh vẫn lấy màu vàng, nâu đỏ quen thuộc làm chủ đạo nhưng toát lên khí thế chiến đấu và niềm tự hào khi người chiến sĩ Điện Biên được đứng trong hàng ngũ của Đảng.
Khi tác phẩm này mới ra đời, nhiều người đã phê phán hình tượng người lính của Nguyễn Sáng thô kệch, nhưng thực tế cho thấy đó đúng là hình ảnh người lính chân đất được Đảng lãnh đạo đứng lên giải phóng quê hương. Nhận xét về tác phẩm này, họa sĩ - nhà nghiên cứu mỹ thuật Nguyễn Hải Yến cho biết: “Giờ phút thiêng liêng ấy nằm trong thời điểm vô cùng căng thẳng, có thể người chiến sĩ đã bị thương, được kết nạp Đảng và cũng có thể một thời khắc sau đó anh hy sinh. Cho nên, hình tượng ấy lại càng thuyết phục hơn, càng làm cho tính tráng ca, tính sử thi mạnh lên rất nhiều. Ngôn ngữ biểu đạt của họa sĩ Nguyễn Sáng bao giờ cũng vậy. Ông ấy gạn lọc tất cả những chi tiết làm cho hình tượng bé nhỏ, nâng được chi tiết ấy lên để cho hình tượng trở nên vĩ đại”.
Tác phẩm Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ của danh họa Nguyễn Sáng đã được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật Quốc gia. Năm 1996, 2 tác phẩm đặc sắc của ông: Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ và Thiếu nữ bên hoa sen đã được ngành Bưu chính Việt Nam chọn và thực hiện thành bộ tem Hội họa Việt Nam (Vietnamese Paintings). Cũng trong năm 1996, họa sĩ Nguyễn Sáng đã được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 với bộ 3 tác phẩm: Giặc đốt làng tôi, Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ, Thành đồng Tổ quốc. Năm 2013, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định công nhận Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ là bảo vật quốc gia.
THÀNH NGUYỄN
