Cây bàng vuông - hình bóng và tình cảm Trường Sa

Nếu ai đã từng một lần đặt chân đến quần đảo Trường Sa thì chắc chắn khó có thể quên những loài cây như: phong ba, bão táp, muống biển. Xong, có một loài cây đã đi vào tình cảm của mọi người khi nói tới Trường Sa, đó là cây bàng vuông.

Tôi đã 2 lần ra Trường Sa (năm 2006 và 2012), biết rất rõ Trường Sa. Trừ các đảo chìm, tất cả các đảo đều có cây bàng vuông. Và tôi cũng mắt thấy, tai nghe rất nhiều về loài cây này. Lần đầu tiên tới đảo Sơn Ca, thấy cây bàng vuông đẹp và lạ, tôi leo lên hái 4 trái, nhưng khi về tàu lại bị các chị trong đoàn xin hết. Trở về đất liền, mấy tháng sau, khi gặp lại nhau, một chị còn khoe: “Trái bàng của anh, em đã phơi khô, cất làm kỷ niệm rồi!”. Đến đảo Nam Yết, ai cũng thích chụp ảnh lưu niệm với gốc bàng vuông cổ thụ ở sân nhà chỉ huy. Ở đảo Sinh Tồn Đông, những cây bàng vuông rất sai quả đã làm say lòng ca sĩ Đào Nguyên ở Đoàn Ca múa nhạc Hải Đăng, khiến một sĩ quan trẻ cũng “động lòng” hái một trái tặng cô.

Đảo Trường Sa Lớn có cây bàng vuông rất to, thế đẹp, bóng mát ở sân nhà chỉ huy. Dưới gốc cây có kê bàn nước tiếp khách, các đoàn đến thăm đều ngồi trò chuyện ở đây. Thượng tá Đinh Văn Hải - Đảo trưởng kể cho chúng tôi nghe nhiều câu chuyện về cây bàng này. Nó được một đảo trưởng trồng cách đây 25 năm như gửi lời nhắn nhủ âm thầm cho những lớp người sau: Hãy bảo vệ, giữ gìn thành quả của những người đi trước. Cũng tại gốc bàng này, tôi tình cờ gặp được người em họ là Thượng úy Hoàng Mạnh Tùng, quê ở Ninh Bình, đang công tác trên đảo… Ở đảo Sinh Tồn, ngồi uống nước dưới gốc bàng vuông, tôi tình cờ gặp lại người quen cũ là Thiếu tá Văn Trọng Phú - Phân đội trưởng PĐ82. Năm 2006, gặp nhau trên đảo này, anh là trợ lý. Có lẽ, cây bàng đã làm nhân chứng của biết bao cuộc hội ngộ như vậy!

Trên đảo Song Tử Tây, bàng vuông có rất nhiều trái. Lần đó, đoàn chúng tôi có 4 chị rất thân nhau và mỗi người đều mong muốn có được 1 trái để làm kỷ niệm, nhưng cây quá cao nên phải nhờ một chiến sĩ trẻ ra hái. Chiến sĩ ấy đi đến gốc cây lại chần chừ. Lúc này, từ xa có tiếng nói của một sĩ quan: “Lên hái cho các cô đi em!”. Vậy là chiến sĩ trẻ trèo nhanh như sóc, mấy phút sau mang xuống 4 trái bàng vuông rất đẹp, bẽn lẽn đưa cho các chị như có điều gì muốn thanh minh, rồi chạy nhanh vào nhà. Người sĩ quan cho biết: “Trên đảo có quy định không được bứt phá cây để giữ cảnh quang, bóng mát; ai vi phạm sẽ bị trừ thi đua. Trong trường hợp có đoàn ra thăm, anh chị hái một vài trái làm kỷ niệm với đảo cũng không sao, nhưng chiến sĩ thì không dám vi phạm quy định. Có ý kiến chỉ huy, anh em mới dám”. Hóa ra là vậy, anh chỉ huy quá hiểu các đoàn khi đến đảo và tâm lý khó xử của chiến sĩ.

Cây bàng vuông bên cạnh đá chủ quyền Trường Sa dưới chân cột cờ Hiền Lương.

Đến đảo Trường Sa Đông, đoàn giao lưu văn nghệ với chiến sĩ dưới tán những cây bàng vuông, ánh nắng lọt qua khe lá trông rất đẹp. Ở đảo này, bộ đội ươm rất nhiều cây con. Trung úy Nguyễn Gia Khang cho biết: “Trước đây, chúng tôi không biết, chỉ khi nào thấy cây con tự nhiên mới đánh lên trồng. Đối với quả bàng vuông còn trên cây, nếu hái mang ươm thì không thể mọc; phải đợi quả già, rụng xuống, ngâm nước cho mục vỏ mới ươm thành công. Quả rụng xuống biển, trôi dạt vào bãi cát, đem đi trồng thì chắc chắn sống!”. Khi về, nhiều đoàn đã xin cây con trên đảo mang vào đất liền trồng làm kỷ niệm.

Tháng 1-2013, có dịp ra đảo Bình Ba (Cam Ranh), tôi nhìn thấy một cây bàng vuông trong vườn Trạm Ra đa T570. Gặp Ban Chỉ huy trạm để tìm hiểu, tôi được biết, anh Lê Hòa Bình - sĩ quan trong đơn vị đã nhặt được trái bàng vuông trôi dạt trên biển, rồi mang về ươm. Cả đơn vị ra sức chăm bón, đến nay đã gần chục năm, cây phát triển rất xanh tốt, cao hơn đầu người. Trung úy Lê Tuấn Anh cho biết: Trong đình làng Bình Ba cũng có một cây bàng vuông rất to.

Nhờ anh Võ Lâm Thuận - nguyên là chiến sĩ Trạm T570, ra quân năm 2004, lấy vợ trên đảo - hỏi thăm, Chúng tôi đến đình Bình Ba, thấy cây bàng vuông khá to, có cả hoa và trái. Theo ông từ của đình - Huỳnh Văn Bốn (sinh năm 1913), cách đây 10 năm, khi thấy anh Nguyễn Hải Hội (sinh năm 1981) mang cây từ Trường Sa về, ông động viên anh trồng ở đám đất trước đình để ông chăm sóc. Còn anh Hội cho biết: Năm 2002, anh đi bộ đội ra đảo Song Tử Tây. Thấy bàng vuông rất lạ, quả đẹp, hoa đẹp, sống khỏe, chịu mặn, anh mang cây con về trồng trước đình làm kỷ niệm. Được ông Bốn chăm sóc, đến nay, cây đã ra hoa kết trái. Đó là thành quả của 2 thế hệ: một già một trẻ, người trồng người dưỡng. Mỗi lần nhìn cây bàng, cả làng đều nhớ tới Trường Sa.

Chị Lý Ngọc Dung và Trương Thị Thu Hương với 4 trái bàng vuông nhận từ một anh lính trẻ đảo Song Tử Tây.

Đầu tháng 3-2013, có dịp ghé thăm cột cờ Hiền Lương (tỉnh Quảng Trị), niềm xúc động trong tôi dâng trào khi thấy cây bàng vuông được trồng cạnh những viên đá chủ quyền Trường Sa, ngay dưới chân cột cờ. Anh Nguyễn Vương Hoàng, nhân viên Ban Quản lý di tích cho biết: Hiện nay, trong công viên dưới chân cột cờ Hiền Lương có 21 viên đá chủ quyền và 10 cây bàng vuông do bộ đội Trường Sa gửi tặng. Một thoáng gợi lại trong tôi, mấy chục năm từ sau hiệp định Giơ-ne-vơ (20-7-1954) đến ngày giải phóng miền Nam (30-4-1975), đây là nơi Mỹ - Ngụy chia cắt 2 miền. Hàng triệu lượt người vượt sông Bến Hải vào Nam chiến đấu, chỉ biết hy sinh mà không nghĩ ngày về. Bao nhiêu máu xương của cả dân tộc đổ xuống cho ngày nay non sông nối liền một dải. Vậy mà bây giờ, kẻ thù đang xâm chiếm quần đảo Hoàng Sa, chiếm giữ trái phép một số đảo thuộc quần đảo Trường Sa của chúng ta. Đá chủ quyền, cây bàng vuông đặt dưới chân cột cờ Hiền Lương thiêng liêng như phát đi một thông điệp: Việt Nam phải là một quốc gia thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ. Trường Sa, Hoàng Sa là máu thịt của Việt Nam. Di tích cầu Hiền Lương và dòng sông Bến Hải minh chứng cho quyết tâm đó.

Bây giờ, nghĩ lại, tôi mới tâm đắc việc Bộ Tư lệnh Hải quân cho in ảnh cây bàng vuông có cả hoa và trái đặt vào khung tặng cho các đoàn ra thăm Trường Sa. Bởi lẽ, bàng vuông đã gắn liền với mảnh đất xa xôi và thiêng liêng này. Hình ảnh của nó chính là hình bóng và tình cảm thiêng liêng của Trường Sa, luôn nhắc nhở mọi người: “Cả nước vì Trường Sa, Trường Sa vì cả nước!”.

TRẦN MINH NGỌC