Lịch sử Giải vô địch bóng đá châu Âu (EURO)

Một vài số liệu về EURO từ 1960 đến 2000:

EURO 1960: 18 đội tham dự, chia cặp đấu lượt đi và lượt về. Vòng chung kết tại Pháp có 4 đội tham dự.

+ Trận chung kết tổ chức trên sân vận động Parc des Princes (Pháp) ngày 10-7-1960, với sự cổ vũ của 17.966 khán giả. Kết quả Liên Xô thắng Nam Tư 2-1.

+ Tổng số bàn thắng: 91 bàn ở vòng đấu loại và 17 bàn ở vòng chung kết (bình quân 3,875 bàn/trận).

+ Vua làm bàn: Bubernik (Tiệp Khắc), Fontaine (Pháp) và Vincent (Pháp), cùng 5 bàn.

+ Tổng số khán giả: 1.019.000 người ở vòng đấu loại và 79.100 người ở vòng chung kết (bình quân 39.218 người/trận).

EURO 1964: 28 đội tham dự, chia cặp đấu lượt đi và lượt về. Vòng chung kết tại Tây Ban Nha có 4 đội.

Cuộc tranh tài này đã bắt đầu được các nước châu Âu đón nhận như một sự kiện quan trọng và tiêu biểu của đời sống bóng đá châu lục. Tây Ban Nha, nước chủ nhà của vòng chung kết thứ 2 này, đã đoạt vương miện bằng một chuỗi thắng lợi đầy ấn tượng.

+ Trận chung kết tổ chức tại sân vận động Santiago Bernabeu (Madrid) ngày 21-6-1964, với sự cổ vũ của 105.000 khán giả. Kết quả Tây Ban Nha thắng Liên Xô 2-1.

+ Tổng số bàn thắng: 171 bàn (bình quân 3,16 bàn/trận).

+ Vua làm bàn: Madsen (Đan Mạch), 11 bàn.

+ Tổng số khán giả: 1.811.000 người.

EURO 1968: 31 đội chia làm 8 bảng, đấu 90 trận. Vòng chung kết tại Italia có 4 đội.

Để giành được danh hiệu vô địch châu lục ngay trên lãnh thổ của mình, Italia vừa phải tận dụng tài sức đến tối đa vừa phải nhờ vào may rủi. Thủ hoà với Liên Xô 0-0 sau 120 phút thi đấu, Italia đã phải nhờ thế sấp ngửa của một đồng tiền để lọt vào trận chung kết; Lại hòa Nam Tư 1-1 ở trận chung kết và phải đấu lại mới phân thắng bại (Italia thắng 2-0).

Một giải đấu hồi hộp tới tận cùng, đưa Squadra Azzura (đội tuyển Italia) lên tột đỉnh vinh quang của bóng đá châu lục thời kỳ đó.

+ Trận chung kết lại được tổ chức tại sân vận động Olympico (Roma) ngày 10-6-1968, với sự cổ cũ của 32.900 khán giả. Italia thắng Nam Tư 2-0.

+ Tổng số bàn thắng: 311 (bình quân 3,04 bàn/trận).

+ Vua làm bàn : Riva (Italia), 7 bàn.

+ Tổng số khán giả: 3.563.300 người (bình quân 34.595 khán giả/trận).

EURO 1972: 32 đội, chia 8 bảng, đấu 96 trận. Vòng chung kết tại Bỉ có 4 đội.

Vào đầu những năm 1970, bóng đá Tây Đức nắm quyền thống trị châu Âu. Bằng tài năng xuất chúng của Franz Beckenbauer, đội tuyển Tây Đức đè bẹp mọi đối thủ của mình, kể cả Những con Quỉ đỏ khét tiếng của nước Bỉ, tuy đội quân này đã hạ đương kim vô địch Italia ở tứ kết.

+ Trận chung kết được tổ chức tại sân vận động Heysel ngày18-6-1972 với sự cổ vũ của 43.100 khán giả. Kết quả Tây Đức thắng Liên Xô 3-0.

+ Tổng số bàn thắng: 292 (bình quân 2,68 bàn/ trận).

+ Vua làm bàn: G.Mueller (Tây Đức),11 bàn

+ Tổng số khán giả: 3.420.800 người (bình quân 31.383 khán giả/trận).

EURO 1976: 32 đội, chia 8 bảng, đấu 96 trận. Vòng chung kết tại Nam Tư có 4 đội.

Đương kim vô địch Tây Đức với Beckenbauer ở đỉnh cao phong độ và đội quân Cơn lốc mầu Da cam với siêu cầu thủ Cruyff (Hà Lan) cuối cùng chỉ giành được giải nhì và giải ba ở EURO 1976 này, mặc dù họ vừa tranh hùng trong trận chung kết World Cup cách đấy 2 năm (1974).

Ngôi vô địch thuộc về Tiệp Khắc, một đội bóng còn bị coi là đội chầu rìa ở vòng bán kết, sau một trận chung kết đầy kịch tính.

+ Trận chung kết tổ chức tại sân vận động Belgrad (Nam Tư) ngày 10-6-1976. Kết quả Tiệp Khắc thắng Tây Đức 5-3 (thi đá luân lưu 11m sau khi hoà 2-2 qua 120 phút thi đấu).

+ Tổng số bàn thắng tại vòng chung kết: 19 bàn/4 trận (bình quân 4,75 bàn/trận).

+ Vua làm bàn: D.Mueller (Tây Đức), 4 bàn.

+ Tổng số khán giả tại vòng chung kết: 106.807/4 trận.

EURO 1980: 32 đội tham dự, chia làm 7 bảng. Vòng chung kết ở Italia có 8 đội.

Mặc dù số lượng nước tham dự vòng loại được mở rộng, nhưng công chúng Italia đã không tỏ ra say mê EURO với thể thức mới này. Lại một lần nữa Tây Đức, đội hoàn chỉnh nhất châu lục đương thời, gìành được chiến tích tối cao, bất chấp thách thức của đối thủ đáng mặt anh hào ở trận chung kết là một đội Bỉ tuyệt vời.

+ Trận chung kết tổ chức tại sân vận động Olimpico (Roma) ngày 22-6-1980, với sự cổ vũ của 47.900 khán giả. Kết quả Tây Đức thắng Bỉ 2-1.

+ Tổng số bàn thắng: 354 (bình quân 2,901).

+ Vua làm bàn: K.Keegan (Anh),7 bàn.

+ Tổng số khán giả: 3.037.500 (bình quân: 27.777 khán giả/trận).

EURO 1984: 33 đội tham dự, chia làm 8 bảng. Vòng chung kết ở Pháp có 8 đội.

Được dẫn dắt bởi một Michel Platini ở đỉnh cao của nghệ thuật sân cỏ, đội tuyển chủ nhà Pháp giành chiến tích lớn đầu tiên của họ. Trong quá trình tranh tài ở EURO lần thứ 7 thiên về tiến công này, các đội Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Đan Mạch cũng đã chứng tỏ được sức mạnh khuynh đảo của mình.

+ Trận chung kết đá trên sân vận động Parc des Princes (Pari) ngày 27-6-1984, với sự cổ vũ của 47.368 khán giả. Kết quả Pháp thắng Tây Ban Nha 2-1.

+ Tổng số bàn thắng: 382 bàn (bình quân 2,916).

+ Vua làm bàn: Platini, 9 bàn.

+ Tổng số khán giả: 3.562.800 (bình quân 27.196 khán giả/trận).

EURO 1988: 33 đội tham dự, chia làm 8 bảng. Vòng chung kết ở Tây Đức có 8 đội.

Tác giả của những màn trình diễn huyền thoại, tiền đạo Marco Van Basten của AC Milan đã dẫn dắt Cơn lốc màu Da cam Hà Lan tới một cuộc khải hoàn rực rỡ chưa từng thấy. Là cầu thủ xuất sắc nhất của giải, một mình Marco Van Basten đã làm tiêu tan hy vọng của Anh, CHLB Đức và Liên Xô.

+ Trận chung kết tổ chức trên sân vận động Olympya (Munich) ngày 27-6-1988, với sự cổ vũ của 72.308 người. Kết quả Hà Lan thắng Liên Xô 2-0.

+ Tổng số bàn thắng: 313 (bình quân: 2,389/trận).

+ Vua làm bàn: Van Basten (Hà Lan), Altobelli (Italia) và Claesen (Bỉ), cùng 7 bàn.

+ Tổng số khán giả: 4.029.800 (bình quân 30.761/trận).

EURO 1992: 32 đội tham dự, chia làm 7 bảng đấu vòng tròn. Vòng chung kết ở Thụy Điển có 8 đội.

Mọi dự đoán (của máy tính, chuyên gia, thông tấn) đều dành ngôi vô địch cho Đức, Italia, Hà Lan, và một phần cho Pháp. Song kết cục hoàn toàn ngược lại: Một đội bóng đang đi nghỉ hè, được vớt vào phút cuối và bị xếp hạng bét trong các dự đoán, đã đăng quang trước sự kinh ngạc và thán phục của mọi người- "những chú lính chì gan dạ" Đan Mạch.

+ Trận chung kết tổ chức trên sân vận động Ullevi (Goteborg - Thụy Điển), với sự cổ vũ của 37.800 người. Kết quả Đan Mạch thắng Đức 2-0.

+ Tổng số bàn thắng Vòng chung kết: 32 bàn (bình quân 2,13/trận).

+ Vua làm bàn vòng: Bronlin (Thuỵ Điển), Riedle (Đức), Bergkamp (Hà Lan), Larsen (Đan Mạch), cùng 3 bàn.

+ Tổng số khán giả vòng chung kết: khoảng 443.000.

EURO 1996: 47 đội tham dự, chia thành 8 bảng. Vòng chung kết ở Anh lần đầu tiên có 16 đội.

Chưa EURO nào lại có nhiều đổi mới và nhiều rủi may như EURO lần thứ 10 này. Dù với khẩu hiệu "Bóng đá trở về nhà" và được sự cổ vũ của khán giả đông đảo nhất, đội chủ nhà Anh chỉ đi tới trận bán kết và phải đau xót nhìn một phát hiện bất ngờ của giải: Cộng hòa Séc vào chung kết với kình địch Đức. Và Đức đã lần thứ ba đoạt chức Vô địch EURO, lần này nhờ một điều mới lạ: Bàn thắng Vàng.

+ Trận chung kết tổ chức trên sân vận động Wembley (Luân Đôn) ngày 30-6-1996, với sự cỗ vũ của 73.611 khán giả. Kết quả Đức thắng CH Séc 2-1.

+ Tổng số bàn thắng vòng chung kết: 64 bàn (bình quân 2,06/trận).

+ Vua làm bàn vòng chung kết: Alan Shearer (Anh), 5 bàn.

+ Tổng số khán giả vòng chung kết: 1.228.693.

EURO 2000: Vòng chung kết đồng tổ chức ở Bỉ và Hà Lan với sự tham gia của 16 đội, chia thành 4 bảng. Đây là giải đấu mà lần đầu tiên có hai quốc gia cùng tổ chức, trong đó, luật Bàn thắng Vàng tiếp tục được áp dụng.

Trận khai mạc diễn ra giữa hai đội Bỉ và Thụy Điển trên sân vận động Nhà Vua Baudouin ở thủ đô Brúcxen (Bỉ) trong sự cổ vũ của khoảng 50.000 khán giả. Kết quả 2-1 nghiêng về đội chủ nhà, trong đó tiền vệ Bart Goor của CLB RSC Anderlecht là người ghi bàn thắng đầu tiên của giải. Đây cũng là trận khai mạc có hơn 2 bàn thắng kể từ năm 1980.

+ Trận chung kết tổ chức trên sân vận động Kuip ở Rotterdam, thành phố thương cảng lớn nhất thế giới của Hà Lan vào ngày 2-7-2000. Kết quả Pháp thắng Italia 2-1.

+ Tổng số bàn thắng vòng chung kết: 85 bàn (bình quân 7,74 bàn/trận). Đây cũng là giải đấu có số bàn thắng cao nhất kể từ năm 1980.

+ Vua làm bàn vòng chung kết: Patrick Kluivert (Hà Lan) và Savo Milosevic (Nam Tư), 5 bàn.

EURO 2004: Ngày 12-6-2004, Vòng chung kết EURO 2004 diễn ra tại Bồ Đào Nha từ ngày 12-6 đến 4-7-2004.

+ 51 đội bóng châu Âu đã tham dự vòng loại, 16 đội lọt vào chung kết được chia thành 4 bảng đấu.

+ Trận chung kết sẽ diễn ra ngày 4-7 tại Sân vận động Ánh sáng ở Thủ đô Lixbon.

Linh vật (biểu tượng) của các kỳ EURO

Kể từ khi vòng chung kết EURO, giải đấu được coi là "World Cup vắng mặt Argentina và Brazil" ra đời năm 1960 tại Pháp, rất nhiều những công việc, những ý tưởng được đưa ra để giải bóng đá lớn nhất lục địa già được nâng lên một tầm cao mới. Linh vật, một trong những ý tưởng sáng tạo tuyệt vời nhằm mang lại nét đặc trưng cho một vòng chung kết và cũng để hiểu thêm về văn hoá của quốc gia đăng cai, đã ra đời.

EURO 1980 tại Italia: Pinoquio - Linh vật đầu tiên của EURO

Tự hào là quốc gia đầu tiên đưa linh vật biểu trưng cho một vòng chung kết EURO, Italia đã lựa chọn hình tượng cậu bé Pinoquio (Pinochio), một nhân vật bằng gỗ với chiếc mũi dài và cặp mắt to ngộ nghĩnh. Người Italia quan niệm Pinoquio mang lại may mắn cho tất cả mọi người bởi chú là hiện thân của những điều kỳ diệu, phi thường. Với hình ảnh cậu bé bằng gỗ được nhân cách hoá bằng nụ cười vui vẻ, một tay giữ trái bóng, Pinoquio trở thành biểu tượng đầu tiên đại diện cho một EURO thành công mỹ mãn.

EURO 1984 tại Pháp: Peno, Um galo

Peno, linh vật thứ 2 trong lịch sử của vòng chung kết EURO, là một chú gà trống chính hiệu vừa mang đậm phong cách của văn hoá Pháp, vừa mang ý nghĩa lịch sử. Chân đi đôi giày cỡ lớn, "tay" cắp quả bóng, một tay dang rộng đón chào. Đương nhiên, Pháp cũng đã chọn Peno như một biểu tượng của niềm hy vọng, sự may mắn và chiến thắng. Quả đúng như mong ước, với thắng lợi 2-0 trước Tây Ban Nha trong trận CK năm đó, đội tuyển Pháp đã đăng quang.

EURO 1988 tại Tây Đức: Berni, Um Coelho

Với người Đức, Chú thỏ xám Coelho là biểu tượng cho sự may mắn, thông minh, lanh lợi và vươn tới thành công. Miệng cười rộng ngoác vui vẻ, hai tay vung cao với nhịp chạy mạnh mẽ, mắt dõi theo trái bóng đầy đam mê, Coelho làm cho Vòng chung kết EURO 1988 như sôi động hơn lên. Đâu đâu cũng thấy chú thỏ xám góp mặt. Không nghi ngờ gì nữa chú là một linh vật quá đẹp và ý nghĩa.

EURO 1992 tại Thụy Điển: Coelho

Người Thuỵ Điển tỏ ra rất ngưỡng mộ Coelho và họ quyết định chọn chú thỏ này làm linh vật biểu trưng cho vòng chung kết. May mắn là điều mà Coelho luôn mang lại. Trước đó 4 năm, chú thỏ xám đã góp phần làm nên một vòng chung kết rất ý nghĩa và thành công. Với chiếc áo vàng, quần xanh (màu cờ Thụy Điển) Coelho của Thụy Điển khá giống với người anh em Đức của chú. Cũng dáng chạy khoẻ mạnh tràn đầy sức sống, đôi chân đá cao hào hứng, Coelho là một phần không thể thiếu khi nói về vòng chung kết tại Thụy Điển. Khi EURO 92 kết thúc cũng là lúc chú thỏ Coelho tự bổ sung vào kho tàng chuyện kể về mình thêm một trang mới với bao điều đáng nhớ.

EURO 1996 tại Anh: Lion

Nhắc đến vương quốc Anh, ngoài cái tên xứ sở sương mù, không thể không nhắc tới hình ảnh những chú sư tử. Hoàng gia Anh coi sư tử như một biểu tượng của sức mạnh, sự thống trị và yếu tố mang lại may mắn.

Không nằm ngoài quan niệm đó, sư tử trở thành linh vật của vòng chung kết EURO 96, vòng chung kết EURO đầu tiên được tổ chức trên quê hương của bóng đá.

Không phải ngẫu nhiên mà Sư tử Anh lại có thân hình to lớn đến vậy, 2 tay chống nạnh, bóng cắp một bên, trông thật hiền nhưng cũng rất đỗi oai phong, với đôi mắt mở to nhìn xuống như để chứng tỏ cái uy của mình.

EURO 2000 tại Bỉ và Hà Lan: Benelucky, Mistura de lion com diabo

Lần đầu tiên trong lịch sử, một vòng chung kết EURO do hai quốc gia đồng đăng cai: Bỉ và Hà Lan - hai quốc gia, hai nền văn hoá khác biệt. Chọn linh vật chung cho vòng chung kết EURO 2000 là một việc chẳng dễ chút nào cho Ban Tổ chức.

Đắn đo mãi, một linh vật mang ý nghĩa khá đặc trưng cho cả Bỉ và Hà Lan đã ra đời. Đó chính là Benelucky, chú sư tử sống tận nơi núi rừng sâu thẳm ở biên giới giữa hai nước. Với đủ màu sắc mang trên mình, trông chú thật mạnh mẽ và tiềm ẩn sự huyền hoặc xen lẫn vui tươi. Ngoài ý nghĩa mang biểu tượng của tình đoàn kết, Benelucky còn là hiện thân của sự vui vẻ, cuồng nhiệt với niềm say mê với trái bóng.

EURO 2004 tại Bồ Đào Nha: Kinas

Việc lựa chọn linh vật cho vòng chung kết EURO lần này quả là điều khó. Cuối cùng, sau bao cân nhắc, Kinas ra đời.

Người Bồ Đào Nha tin rằng, có một chú bé mang tên Kinas được sinh ra ở một ngôi làng nhỏ hẻo lánh ở một vùng quê Bồ Đào Nha và có tài chơi bóng bẩm sinh. Trong con người chú bé hội đủ những tinh hoa bóng đá của quá khứ và hiện tại. Với Kinas, người ta có thể tìm thấy những tinh tuý của bóng đá Bồ Đào Nha từng hội tụ ở các danh thủ Osebio hay Luis Figo. Chú bé là đại diện cho tình yêu bóng đá mãnh liệt của người Bồ Đào Nha và cũng là biểu trưng cho sự may mắn.

Kinas là linh vật thứ 7 trong lịch sử EURO, mang chiếc áo màu cờ tổ quốc với số 04 (năm 2004) trước ngực.

Những động tác với trái bóng của Kinas cũng thật khác biệt. Nếu như trước đây, các linh vật thường cầm bóng hoặc chơi bằng chân thì với Kinas, chú còn biết chơi bóng bằng đầu và nhiều động tác khác một cách thuần thục. Một hình ảnh ngộ nghĩnh và nhiều ý nghĩa. Hy vọng, không chỉ mang lại sự may mắn cho các đội bóng tham dự vòng chung kết, Kinas còn đem đến một mùa hè sôi động và bổ ích cho người hâm mộ bóng đá khắp hành tinh.