Nghệ sĩ Bích Thủy: Trưởng thành từ những vai tính cách

Sinh trưởng ở Cam Ranh, Bích Thủy được thừa hưởng gen văn nghệ từ người cha - một tài tử không chuyên có tiếng một thời. Năm 1981, Bích Thủy trúng tuyển diễn viên ca kịch của trường Văn hóa nghệ thuật tỉnh Phú Khánh. Ra trường, cô trở thành diễn viên của Đoàn Ca kịch Trầm Hương, nay là Đoàn Dân ca kịch - Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Khánh Hòa.

Hơn 20 năm bước vào làng sân khấu, hơn 20 vai diễn, 2 huy chương vàng, 3 huy chương bạc qua 5 lần tham gia hội diễn, liên hoan sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc (SKCNTQ), Bích Thủy đã để lại những dấu ấn lao động nghệ thuật của mình trong lòng đồng nghiệp. Đáng nói là những ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả Khánh Hòa và Nam Trung bộ. Bích Thủy là một diễn viên đa năng, có chất giọng kim sắc vang mà ấm đã thể nghiệm qua nhiều loại vai: đào thương, đào võ, đào mụ, đào lẳng. Nhưng có lẽ thành công nhất vẫn là vai đào lẳng và các vai tính cách. Khán giả nhiều nơi đoàn đến lưu diễn chỉ gọi Bích Thủy bằng tên các nhân vật: “Chị Lệ Tuyết ơi! Chị Dương ơi!” Lần đầu được gọi tên như vậy Bích Thủy xúc động đến nghẹn ngào.

Cái duyên nghiệp của Bích Thủy đến với những vai đào lẳng phải kể đến công phát hiện của Đạo diễn - Nghệ sĩ Ưu tú Đoàn Anh Thắng khi anh dựng vở Đôi dòng sữa mẹ của Lưu Quang Vũ cho đoàn vào năm 1986. Đạo diễn đã phân cho Bích Thủy - một diễn viên trẻ mới vào nghề - vai Lệ Tuyết, một vai có tính cách khả ố, một thứ sản phẩm của chế độ hưởng thụ thời Mỹ ngụy, thực dụng, lạnh lùng, tráo trở, ăn chơi trác táng. Lệ Tuyết là vợ của trung tá Vĩnh ngụy quân, vì trục lợi bà ta đã ăn nằm với John Smith chỉ huy của chồng và sinh ra một cậu bé da đen. Để thừa hưởng gia tài của chồng, Lệ Tuyết đã âm mưu cùng Bảy Hổ, một sĩ quan cũng là người tình ruột của mụ tráo đổi con khi cô giáo Thanh Lâm cùng vừa trở dạ. 14 năm sau khi người Mỹ có chính sách con lai được diện xuất cảnh thì Lệ Tuyết kiện ra tòa đòi lại đứa con da đen mà mụ từng vứt bỏ. Khi tòa cho biết John Smith, cha đẻ của đứa con lai không phải là một điền chủ lớn ở Mahattan như lời lừa đảo, dụ dỗ vượt biên của tên Bảy Hổ mà đã chết trận ở Buôn Ma Thuột từ năm 1972 thì một lần nữa mụ khước từ nhận lại đứa con lai…

Với sự lao động miệt mài nghiêm túc, sự chỉ đạo khai thác diễn xuất tài hoa của đạo diễn Đoàn Anh Thắng, Bích Thủy đã hóa thân thành một Lệ Tuyết sống động. Với cách diễn xuất tự nhiên, thoải mái không bị ràng buộc với những trình thức ca kịch mà những diễn viên mới vào nghề thường lúng túng, Bích Thủy đã hóa thân vào vai Lệ Tuyết một cách thăng hoa.

Khi ánh đèn khán phòng của rạp Trưng Vương bật sáng thì những tràng pháo tay của đồng nghiệp và khán giả Đà Nẵng kéo dài như không muốn dứt. Những cái bắt tay, những bó hoa tươi, vòng tay bạn bè siết chặt với những lời chúc mừng nồng nhiệt. Những giọt nước mắt hạnh phúc tuôn trào trên khuôn mặt cô diễn viên trẻ làm nhòa cả phấn son vì đây là lần đầu Bích Thủy được tham gia liên hoan SKCNTQ với một vai diễn lớn và sự thành công vượt ngoài mong đợi. Đó là đêm 8-7-1987, trong buổi biểu diễn dự liên hoan của Đoàn Dân Ca kịch Trầm Hương với vở diễn Đôi dòng sữa mẹ, Bích Thủy đã dể lại dấu ấn trong vai Lệ Tuyết.

Từ đó Bích Thủy liên tục gặt hái thành công. Hội diễn SKCNTQ năm 1990, huy chương vàng vai My Lan, một người đàn bà chỉ vì tiền đã sẵn sàng chà đạp lên tình yêu và nhân cách của con gái mình trong vở Đồng tiền và nhân cách. Hội diễn SKCNTQ năm 1995, huy chương bạc vai Hồng Loan, một ca sĩ hoạt động bí mật giữa lòng địch trong những năm đen tối của cách mạng miền Nam trong vở Một thời nghiệt ngã. Liên hoan SKCNTQ năm 1998, huy chương bạc vai Cô hàng rượu, một cô gái lả lơi, thèm khát hạnh phúc và tình yêu nhưng với cô chỉ là thất vọng trong vở Hòn vọng phu. Hội diễn SKCNTQ năm 1999, huy chương bạc vai Ánh Nguyệt, một hiệp khách má đào trong vở Bắc Bình Vương xử án. Liên hoan SKCNTQ năm 2003, huy chương vàng vai Cẩm Thúy, một người đàn bà thực dụng, vì tiền mà chà đạp mọi tình nghĩa trong vở Đồng tiền và Quỷ dữ. Ngoài những thành công trên, Bích Thủy còn có hàng chục vai diễn khác đã nhận được những phần thưởng cao quý hơn đó là sự yêu mến và những ấn tượng khó phai trong lòng khán giả Khánh Hòa và các tỉnh Nam Trung bộ.

Để trở thành một nghệ sĩ tài danh trên sân khấu ca kịch truyền thống, người diễn viên phải hội đủ: Thanh, Sắc, Tinh, Thục, Khí, Thần. Thanh và Sắc là do trời phú. Tinh và Thục do khổ công rèn giũa mà nên. Khí chất của người diễn viên hợp với nhân vật như từ trong kịch bản bước ra sân khấu là do duyên nghiệp. Cái Thần của vai diễn ấy mới đích thị tài năng, không phải diễn viên nào cũng đạt đến cảnh giới của cái Thần, có người cả cuộc đời miệt mài với nghề nhưng cái Thần vẫn không đạt đến.

Bích Thủy thể hiện các vai tính cách một cách thoải mái nhẹ nhàng và có duyên sân khấu, biết khai thác những chỗ luyến, láy, ngút, ngắt trong ca từ khi hát làm bật lên tính cách của từng nhân vật. Khi Bích Thủy bước ra sân khấu, với sự nhạy cảm của người diễn viên, cô biết cách thu hút toàn bộ sự chú ý của khán giả tới từng động tác, từng hơi thở, bước chân, giọng ca, lời thoại của nhân vật. Đạt được điều mà mọi nghệ sĩ ca kịch suốt đời phấn đấu rèn giũa là nhờ thiên phú cho cái “Thanh” cái “Sắc”, phải khổ công tập tành, rèn luyện, với sự nhạy cảm thông minh Bích Thủy mới đạt tới cái “Tinh” cái “Thục”. Và một điều không dễ phủ nhận bởi sự thu hút, hấp dẫn được khán giả qua nhiều vai diễn là tài năng thực sự Bích Thủy mới tạo được cái “Thần” cho nhân vật lấp lánh, sống động và đạt đến chiều sâu tâm lý.

Với hai mươi năm tuổi nghề đã đủ độ chín để một người nghệ sĩ khai thác cá tính sáng tạo của mình, chắc chắn chúng ta sẽ còn được xem những vai diễn hay của Bích Thủy trong các lần hội diễn, liên hoan SKCNTQ sắp đến.

NGUYỄN ĐÌNH ẢNH