Hướng giải quyết nhân văn trong một vụ án

Sau nhiều lần kháng cáo, kiến nghị qua nhiều cấp, cuối cùng, bị cáo T.H.K (sinh năm 2000, trú phường Ninh Hòa) đã được miễn chấp hành hình phạt tù. Đây là cách giải quyết được dư luận ủng hộ, bởi bị hại trong vụ án này chính là vợ hiện tại của bị cáo và K. có nhiều tình tiết để được xem xét không phải chấp hành hình phạt tù.

Cho miễn chấp hành hình phạt tù

Theo hồ sơ, khoảng tháng 1-2021, T.H.K và chị N.T.K.T (sinh năm 2006, ở cùng phường) quen biết và yêu nhau. Từ khoảng tháng 3 đến tháng 4-2021, cả hai đã 4 lần quan hệ tình dục. Khi biết mình có thai, chị T. về chung sống như vợ chồng với K. tại nhà K. Tháng 1-2022, chị T. sinh con khi mới 15 tuổi 10 tháng. Sau đó, chị T. tiếp tục mang thai con thứ hai. Ngày 27-5-2024, cả hai đăng ký kết hôn. Ngày 7-6-2024, chị T. sinh con thứ hai. Khi chị T. đi làm thủ tục khai sinh và nhập khẩu cho con, Công an xã phát hiện chị T. sinh con đầu khi chưa đủ 16 tuổi nên chuyển nguồn tin tội phạm cho Công an thị xã Ninh Hòa (cũ). Tại cơ quan điều tra, K. đã thừa nhận hành vi của mình.

Ngày 12-3-2025, Tòa án nhân dân (TAND) thị xã Ninh Hòa (nay thuộc TAND khu vực 4 - Khánh Hòa) xét xử sơ thẩm vụ án này và tuyên phạt bị cáo 3 năm 6 tháng tù về tội giao cấu với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi. Việc bị cáo bồi thường 10 triệu đồng cho bị hại không được tòa áp dụng là tình tiết giảm nhẹ với lý do: Bị cáo bồi thường cho bị hại khi cả hai đã là vợ chồng, số tiền này là tài sản chung. Sau đó, vợ chồng bị cáo K. cùng có đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt và cho bị cáo được hưởng án treo. Ngày 30-7-2025, TAND tỉnh xử phúc thẩm, chấp nhận một phần các kháng cáo, xử phạt bị cáo K. 3 năm tù về tội giao cấu với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi.

Sau đó, bị cáo và bị hại tiếp tục gửi đơn lên Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) tối cao, đề nghị được xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm. Hồ sơ vụ án được Vụ Công tố và Kiểm sát xét xử hình sự (Vụ 7) VKSND tối cao rút lên xác minh, xin ý kiến chỉ đạo của Viện trưởng VKSND tối cao để yêu cầu VKSND tỉnh đề nghị TAND tỉnh miễn chấp hành hình phạt tù cho người bị kết án. Ngày 19-9-2025, VKSND tỉnh có văn bản đề nghị tòa miễn chấp hành hình phạt tù đối với K. Ngày 24-9-2025, TAND tỉnh ra quyết định xét miễn chấp hành hình phạt tù đối với K.

Một số vấn đề rút kinh nghiệm

Quyết định trên đã mang lại niềm vui rất lớn cho vợ chồng bị cáo. Tuy nhiên, vụ án cũng cho thấy một số vấn đề. Đầu tháng 10, VKSND tối cao (Vụ 7) đã ban hành thông báo rút kinh nghiệm đối với vụ án nêu trên. Theo cơ quan này, tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với bị cáo K. là chưa phù hợp, chưa áp dụng đúng Điều 50 Bộ luật Hình sự (đã sửa đổi, bổ sung) quy định về căn cứ quyết định hình phạt, dẫn đến mục đích của hình phạt không đạt được theo quy định tại Điều 31 Bộ luật Hình sự (đã sửa đổi, bổ sung). Bởi lẽ, sau khi tội phạm được thực hiện, K. đã sống chung với chị T. từ tháng 4-2021 cho đến nay, có 2 con chung, đã đăng ký kết hôn, cuộc sống gia đình ổn định. Bị cáo có nhân thân tốt, thành khẩn khai nhận hành vi phạm tội, có thành tích trong thời gian tham gia nghĩa vụ quân sự, hoàn thành các nghĩa vụ tại địa phương. Bị cáo còn có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, đã được chính quyền địa phương xác nhận: Gia đình ở nhà thuê nhưng do khó khăn nên chủ nhà không lấy tiền thuê nhà; bị cáo là lao động chính nuôi vợ con. Việc K. phải chấp hành hình phạt tù sẽ khiến gia đình bị cáo gặp khó khăn đặc biệt, con cái thiếu người chăm sóc, tạo gánh nặng cho xã hội, không phù hợp với chính sách nhân đạo của pháp luật hình sự và gây ảnh hưởng dư luận xã hội.

Bên cạnh đó, bị cáo và bị hại cùng kháng cáo bản án sơ thẩm với cùng nội dung xin giảm nhẹ hình phạt và cho bị cáo được hưởng án treo. Nhưng tòa án cấp phúc thẩm chỉ xem xét nội dung xin giảm nhẹ hình phạt, không xem xét nội dung xin hưởng án treo là vi phạm nghiêm trọng quy định về phạm vi xét xử phúc thẩm và về bản án, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người kháng cáo. VKSND tỉnh không phát hiện, không có ý kiến về nội dung này là thiếu sót, cần rút kinh nghiệm.

NGUYỄN BÌNH LÂN