Lò gạch thủ công: Hoạt động cầm chừng

Theo lộ trình của UBND tỉnh Khánh Hòa, cuối năm 2014 chấm dứt hoạt động của các lò gạch thủ công trên địa bàn thị xã Ninh Hòa. Tuy nhiên đến nay, các lò gạch vẫn hoạt động cầm chừng trong khi… chờ quyết định.

Chưa có hướng dẫn bồi thường hỗ trợ

Ông Phan Thanh Hóa - Trưởng phòng quản lý đô thị thị xã Ninh Hòa cho biết, hiện nay, trên địa bàn xã Ninh Xuân có 54 cơ sở sản xuất gạch thủ công với 106 lò (98 lò đứng, 8 lò vòng), hơn 800 nhân công. Mỗi ngày, các lò gạch sản xuất hơn 800 triệu viên. Muốn xóa bỏ các lò gạch này cần có số tiền bồi thường, hỗ trợ rất lớn. Thị xã đã đề xuất với tỉnh xin chủ trương bồi thường, nhưng đến nay vẫn chưa được phản hồi...

Lò gạch thủ công tại xã Ninh Xuân

Được biết, ngày 23-12-2013, UBND tỉnh ban hành Chỉ thị về lộ trình chấm dứt hoạt động sản xuất gạch đất sét nung bằng lò thủ công, thủ công cải tiến, lò đứng liên tục; tăng cường sử dụng vật liệu xây không nung trên địa bàn tỉnh. Theo đó, đến ngày 30-6-2014, phải chấm dứt hoạt động của các lò gạch thủ công trên địa bàn thị xã Ninh Hòa (chủ yếu ở xã Ninh Xuân). Ngày 14-4-2014, UBND thị xã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện chấm dứt hoạt động sản xuất gạch đất sét nung bằng lò gạch thủ công trên địa bàn. Tuy nhiên, lãnh đạo UBND thị xã và UBND xã Ninh Xuân đều nhận định, lộ trình này quá gấp gáp, khó thực hiện.

Ngày 29-4-2014, Sở Tài nguyên và Môi trường có văn bản về việc ban hành quy định hỗ trợ di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường; các cơ sở phải di dời theo quy hoạch xây dựng đô thị. Văn bản này có kèm theo dự thảo nghị quyết, quyết định chính sách hỗ trợ di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, khi trình ra HĐND tỉnh đã không được các đại biểu thông qua. Từ đó đến nay, việc thực hiện triển khai lộ trình của UBND tỉnh không được quan tâm như trước. Ông Bùi Quảng (thôn Sơn Lâm, xã Ninh Xuân) - người có hơn 10 năm làm nghề nung gạch thủ công cho biết: “Nếu Nhà nước bắt buộc chấm dứt sản xuất gạch nung thì chúng tôi sẽ chấp thuận. Tuy nhiên, việc bồi thường hỗ trợ cần thỏa đáng để người dân có vốn chuyển đổi ngành nghề, ổn định cuộc sống”. Trong khi đó, ông Lê Văn Hài (thôn Phước Lâm, xã Ninh Xuân) cho rằng, “quy hoạch treo” như hiện nay đang khiến nhiều hộ sản xuất gạch gặp khó khăn trong việc tính toán mua nguyên vật liệu, ký kết hợp đồng với khách hàng, bởi chưa biết tỉnh sẽ cấm vào lúc nào.

Không cho phát triển lò gạch mới

Theo ông Hóa, hiện nay, thị xã tích cực tuyên truyền, phổ biến đến UBND xã Ninh Xuân và từng hộ dân về chủ trương sẽ xóa bỏ lò gạch thủ công. Tuy nhiên, trước mắt, do chưa có lệnh cấm nên sẽ không cho phát triển lò gạch mới. “Hai vấn đề lớn nhất hiện nay là chưa có hỗ trợ xóa bỏ lò gạch và không có nơi để di dời sản xuất. Vì vậy, biện pháp trước mắt là không cho phát triển”, ông Hóa nói.

Cuối năm 2014, Trung tâm Khuyến công và Xúc tiến thương mại đã mời Công ty Cổ phần Trung Hậu (TP. Hồ Chí Minh) tập huấn cho các chủ cơ sở sản xuất gạch thủ công chuyển sang gạch không nung nhằm tìm giải pháp xóa bỏ dần lò gạch gây ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, buổi hội thảo không đạt kết quả như mong đợi, chủ yếu là do tại xã Ninh Xuân không có nguyên liệu để sản xuất gạch không nung. Bên cạnh đó, giá một dây chuyền sản xuất gạch không nung gần 7 tỷ đồng, quá sức đối với các hộ sản xuất gạch.

Về vấn đề này, ông Trần Văn Minh - Chủ tịch UBND thị xã Ninh Hòa cho biết, các lò gạch thủ công ở Ninh Xuân nằm trong khu dân cư, nhiều năm nay gây ô nhiễm môi trường nên cần phải xóa bỏ theo đúng chủ trương của Chính phủ. Tuy nhiên, vướng mắc lớn nhất hiện nay là các lò gạch này không nằm trong làng nghề truyền thống, không thuộc diện hỗ trợ, bồi thường theo quy định của tỉnh. “Tuy không được công nhận là làng nghề nhưng hàng trăm hộ dân Ninh Xuân đã sản xuất gạch hơn 40 năm qua, giải quyết việc làm cho hàng trăm lao động, là nguồn thu chính để phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Nếu xóa bỏ thì phải tính toán kỹ việc bồi thường hỗ trợ, giải quyết việc làm cho người lao động...”, ông Minh nói.

Được biết, mới đây, UBND tỉnh đã quyết định hỗ trợ 6,1 tỷ đồng cho 14 hộ dân ở Ninh Xuân đã xóa bỏ 40 lò gạch gây ô nhiễm quanh một trường học. Đây là những lò gạch đã bị xóa bỏ trước khi có chỉ thị của Chính phủ về xóa bỏ lò gạch thủ công nên được nhận hỗ trợ.

NHẬT THANH - BÍCH LA

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải vừa có văn bản chỉ đạo UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khẩn trương ban hành lộ trình xóa bỏ lò gạch thủ công, thủ công cải tiến, lò vòng sử dụng nhiên liệu hóa thạch; nghiêm túc thực hiện lộ trình chấm dứt hoạt động các lò gạch này theo Quyết định số 1469 ngày 22-8-2014 của Thủ tướng Chính phủ. Bên cạnh đó, để thực hiện có hiệu quả Chương trình phát triển vật liệu xây không nung đến năm 2020, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng đôn đốc, thanh tra, kiểm tra các địa phương thực hiện nhiệm vụ được giao trong Chương trình phát triển vật liệu xây không nung và Chỉ thị số 10 ngày 16-4-2012 của Thủ tướng Chính phủ; đề xuất việc động viên các địa phương thực hiện tốt và nhắc nhở, phê bình các địa phương thực hiện không nghiêm.