Gỡ khó cho làng nghề đúc đồng Phú Lộc

Làng nghề đúc đồng Phú Lộc (thị trấn Diên Khánh, huyện Diên Khánh, Khánh Hòa) đã trải qua không ít thăng trầm trong suốt hàng trăm năm qua. Hiện nay, làng nghề đang gặp không ít khó khăn...

Làng nghề đúc đồng Phú Lộc (thị trấn Diên Khánh, huyện Diên Khánh, Khánh Hòa) đã trải qua không ít thăng trầm trong suốt hàng trăm năm qua. Hiện nay, làng nghề đang gặp không ít khó khăn...

Không ổn định

Nghề đúc đồng Phú Lộc được hình thành từ thế kỷ XIX và lưu truyền qua nhiều thế hệ. Đến năm 1979, làng nghề phát triển thành Hợp tác xã (HTX) Đúc Cao Thắng, tập hợp hơn 150 xã viên. Từ năm 1988, HTX Đúc Cao Thắng giải thể. Từ đó, các nghệ nhân tự chuyển đổi nghề, chỉ còn lại rất ít người có tâm huyết theo nghề. Năm 2003, thực hiện chủ trương khôi phục và phát triển các làng nghề, HTX Đúc đồng Phú Lộc được thành lập với 20 hộ xã viên tham gia ban đầu. Do không có mặt bằng sản xuất, thiếu thị trường nên HTX chủ yếu hoạt động theo phương thức cầu nối giữa thị trường với hộ sản xuất, không quản lý mà khoán trắng sản phẩm cho từng hộ. Năm 2010, nhiều lò đúc đồng ở Phú Lộc không còn nổi lửa; cả làng chỉ còn 5-6 hộ theo nghề. Nghề đúc đồng ở Phú Lộc thêm một lần đối diện với nguy cơ bị mai một.

Một lò đúc đồng của xã viên Hợp tác xã Đúc đồng Phú Lộc.

Hiện nay, HTX Đúc đồng Phú Lộc có 12 lò đúc với 57 hộ làm nghề đúc đồng, gia công sản phẩm. Trung bình, mỗi lò đúc được 30 bộ sản phẩm/tháng. Tuy nhiên, hiện nay, làng nghề chỉ hoạt động vào quý II và quý IV hàng năm (quý I thị trường không có nhu cầu, quý III là mùa mưa bão nên không hoạt động). Các sản phẩm của HTX chủ yếu như: chân đèn, lư hương truyền thống, ngoài ra còn có một số sản phẩm thủ công mỹ nghệ phục vụ khách du lịch như: trống đồng giả cổ, hổ, trâu, ngựa đồng dùng làm trang trí... Tuy nhiên, các sản phẩm của làng nghề rất khó tiêu thụ, do thị trường không ổn định, việc quảng bá, giới thiệu sản phẩm chưa được thực hiện. Ông Nguyễn Văn Nhường - Chủ nhiệm HTX Đúc đồng Phú Lộc cho biết: “Các sản phẩm được làm ra chủ yếu bởi các hộ tư nhân riêng lẻ nên xảy ra việc tranh mua đồng nguyên liệu và tranh bán sản phẩm giữa các hộ. Trong khi đó, HTX hoạt động mang tính chắp vá, không có thông tin thị trường nên chưa thể hỗ trợ được các hộ xã viên cũng như người dân làng nghề”.

Nghề đúc đồng truyền thống ở Phú Lộc Tây gặp khó khăn là do giá phế liệu đồng, chất đốt tăng cao; trong khi đó, sản phẩm làm ra tiêu thụ rất chậm. Ông Biện Ngọc Truyền - thợ của làng nghề cho hay: “Những năm trước, giá đồng nguyên liệu có thời điểm lên đến 150.000 đồng/kg (hiện đã giảm còn khoảng 100.000 đồng/kg), cộng với chi phí chất đốt, nhân công cũng tăng hơn 30%. Vì vậy, giá thành sản phẩm cũng buộc phải tăng nên rất khó cạnh tranh với những vật dụng thờ cúng khác được làm bằng sành sứ, nhựa, gỗ mỹ nghệ...”. Theo tính toán của ông Truyền, để sản xuất được một bộ chân đèn, lư hương phải tốn khoảng 10kg đồng, trong khi giá bán chỉ 1,4 triệu đồng/bộ nên thu nhập của người thợ làm nghề không cao, chính vì vậy mà không ít người đã bỏ nghề.

Chân đèn là một trong những sản phẩm chính của làng đúc đồng Phú Lộc

Tìm hướng phát triển

Ban Chủ nhiệm HTX Đúc đồng Phú Lộc đã kiến nghị UBND huyện Diên Khánh và các sở, ngành của tỉnh tạo điều kiện cho thuê mặt bằng sản xuất và giới thiệu sản phẩm làng nghề; hỗ trợ trong việc đào tạo nghề, truyền nghề; tạo điều kiện tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi để đầu tư cải tiến máy móc, thiết bị, mẫu mã sản phẩm; hỗ trợ làng nghề quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường...

Ông Lê Hoàng Thọ - Phó Giám đốc Sở Công Thương cho biết, làng nghề đúc đồng Phú Lộc có nhiều thợ có tay nghề cao; một số sản phẩm của làng nghề đã được công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu. Hiện nay, khó khăn lớn nhất của làng nghề chính là đầu ra sản phẩm. Thời gian tới, Trung tâm Khuyến công và Xúc tiến thương mại tỉnh sẽ tiếp tục có những hoạt động hỗ trợ làng nghề như: tổ chức tập huấn thiết kế mẫu, chuyển giao công nghệ làm khuôn sáp, hỗ trợ quảng bá sản phẩm, mời nghệ nhân ở các làng đúc truyền thống đến đào tạo nghề, truyền nghề. Ngoài ra, nếu HTX Đúc đồng Phú Lộc có nhu cầu đầu tư, Trung tâm sẽ hướng dẫn lập hồ sơ để xin hỗ trợ kinh phí khuyến công...  

Đứng trước khó khăn, nhiều cơ sở đã nghĩ đến việc sản xuất kết hợp với du lịch. Tuy nhiên, hướng đi này chưa mang lại hiệu quả. Theo bà Phan Thanh Trúc, Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL), thời gian qua, đã có không ít doanh nghiệp lữ hành đến làng nghề khảo sát để đưa khách du lịch đến tham quan. Tuy nhiên, việc nấu đồng, đúc đồng theo từng mẻ, từng đợt nên sẽ rất khó chủ động để đưa khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm tại làng nghề. Muốn làng nghề phát triển ổn định, cần quan tâm hơn đến việc tìm hiểu nhu cầu của thị trường, nhu cầu của du khách khi đến làng nghề. Qua đó, tiến hành thiết kế những sản phẩm phù hợp...

Ông Lê Xuân Nhàn - Chủ tịch UBND huyện Diên Khánh cho rằng, làng nghề cần phải đưa ra thị trường nhiều sản phẩm, khảo sát nhu cầu của khách hàng, sau đó tập trung vào sản xuất một số sản phẩm chính. Đối với các kiến nghị về tạo điều kiện mặt bằng sản xuất, UBND huyện đã chỉ đạo UBND thị trấn Diên Khánh khảo sát, tìm địa điểm cho thuê. Tuy nhiên, với nhu cầu cần khoảng 1.000 - 1.500m2 như ý kiến của HTX là rất khó bố trí, do quỹ đất còn lại ở thị trấn rất ít. Đối với việc thuê mặt bằng tại chợ Thành để giới thiệu sản phẩm, UBND huyện sẽ chỉ đạo UBND thị trấn cho HTX thuê một ki-ốt ở vị trí thuận lợi để giới thiệu sản phẩm làng nghề.

BÍCH LA