Việc con tôm nhập khẩu vào Mỹ được minh oan trong vụ kiện chống trợ cấp và chống bán phá giá do nước này khởi xướng được xem là một sự kiện quan trọng năm 2013, mở ra bức tranh tươi sáng cho thị trường xuất khẩu năm 2014 và những năm tới.
Việc con tôm nhập khẩu vào Mỹ được minh oan trong vụ kiện chống trợ cấp và chống bán phá giá do nước này khởi xướng được xem là một sự kiện quan trọng năm 2013, mở ra bức tranh tươi sáng cho thị trường xuất khẩu năm 2014 và những năm tới.
Hai vụ kiện gian nan
Vụ kiện chống trợ cấp đối với tôm đông lạnh của Việt Nam (cùng 6 nước khác) do Liên hiệp công nghiệp tôm vùng Vịnh của Mỹ khởi xướng được Bộ Thương mại Mỹ (DOC) tiến hành điều tra vào ngày 18-1-2013 (giai đoạn điều tra từ ngày 1-1-2011 đến 31-12-2011). DOC nghi ngờ doanh nghiệp (DN) xuất khẩu tôm Việt Nam được nhận trợ cấp từ Chính phủ về thuế, đất đai, cho vay ưu đãi... để giảm chi phí đầu vào, từ đó giảm giá thành tôm, gây khó khăn cho các nhà sản xuất tôm của Mỹ. Công ty Cổ phần Nha Trang Seafoods - F17 (Khánh Hòa) và Công ty Cổ phần Tập đoàn Thủy sản Minh Phú (Cà Mau) được Mỹ lựa chọn là 2 bị đơn bắt buộc để tiến hành điều tra. Ngày 12-8, DOC đưa ra mức thuế chống trợ cấp đối với tôm xuất khẩu vào Mỹ của các DN Việt Nam từ 1,15 đến 7,88%. Tuy nhiên đến ngày 21-9, Ủy ban Thương mại quốc tế Mỹ (ITC) đã phủ quyết quyết định này vì cho rằng, ngành công nghiệp tôm của Mỹ không bị ảnh hưởng về vật chất và cũng không bị đe dọa do việc trợ cấp của chính phủ các nước xuất khẩu tôm đông lạnh. Vụ kiện chống trợ cấp khép lại. Toàn bộ các khoản tiền ký quỹ đã thu hoặc dự định sẽ phải thu của DN xuất khẩu tôm Việt Nam phải được hoàn trả hoặc bãi bỏ.
Trước đó, ngày 10-9-2013, con tôm xuất khẩu của Việt Nam cũng lần đầu tiên được minh oan trong vụ kiện chống bán phá giá của Mỹ. Vụ kiện này kéo dài từ năm 2004 và đã trải qua nhiều lần xem xét hành chính. Trong đợt xem xét hành chính lần 7 (giai đoạn 1-2-2011 đến 31-1-2012), tất cả lô hàng tôm Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ của 2 bị đơn bắt buộc và 30 bị đơn tự nguyện đều có mức thuế chống bán phá giá bằng 0 (thuế suất cho các công ty còn lại vẫn ở mức 25,76%).
 |
| Chế biến tôm xuất khẩu tại Công ty Cổ phần Nha Trang Seafoods - F17 |
Thắng lợi nhờ vào cuộc tích cực
Theo ông Huỳnh Long Quân, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Nha Trang Seafoods - F17 nếu như vụ kiện chống bán phá giá chỉ nhắm vào DN thì vụ kiện chống trợ cấp có tính chất phức tạp hơn vì đây là vụ kiện mới và việc điều tra liên quan đến tất cả các cấp từ Trung ương tới địa phương và DN. Vì vậy, ngay sau khi phía Mỹ khởi kiện, Công ty đã thuê luật sư làm việc với các cơ quan của Trung ương và của tỉnh để khẩn trương thu thập đầy đủ số liệu, chứng từ trả lời bản câu hỏi điều tra mà phía Mỹ yêu cầu. “Ngoài việc phải minh bạch trong các tài liệu ghi chép, sổ sách kế toán... từ khâu thu mua nguyên liệu đến khâu xuất khẩu, DN còn chuẩn bị thật tốt hồ sơ, số liệu và lập luận thống nhất, logic để giải trình khi phía Mỹ tiến hành thẩm tra trực tiếp” - ông Quân cho biết. Trên cơ sở đó, luật sư đưa ra những lập luận chắc chắn để chứng minh cáo buộc DN nhận trợ cấp từ Chính phủ là hoàn toàn vô lý. Cụ thể, DN đã chứng minh được rằng, DN phải thuê đất xây dựng nhà máy theo giá thị trường; phải vay vốn ngân hàng mà không có khoản trợ cấp nào từ Chính phủ... Giá tôm của DN thấp bởi nguồn tôm trên địa bàn tỉnh chủ yếu là tôm nuôi trong điều kiện tự nhiên thuận lợi, chi phí sản xuất thấp, nguồn cung ổn định, lao động dồi dào...
Ông Quân cũng khẳng định, trong vụ kiện chống trợ cấp, vai trò của Chính phủ rất lớn. Các cấp từ Trung ương đến địa phương đã cùng với các DN chuẩn bị hồ sơ chứng minh, trả lời số lượng lớn các câu hỏi điều tra trong thời gian ngắn. UBND tỉnh đã kịp thời chỉ đạo Sở Công Thương làm đầu mối tập hợp bộ hồ sơ liên quan từ các cơ quan quản lý nhà nước thuộc tỉnh để cung cấp thông tin phục vụ cuộc điều tra. Sở cũng đã phối hợp chặt chẽ với Cục Quản lý cạnh tranh xử lý các vấn đề liên quan đến công tác kháng kiện ở cấp Chính phủ.
Không vội mừng
Trong bối cảnh DN trong nước thoát khỏi 2 trói buộc về thuế từ 2 vụ kiện nói trên, đồng thời khi nguồn cung từ Thái Lan giảm mạnh, nhu cầu tôm thế giới tăng cao, con tôm Việt Nam vào Mỹ liên tục có sự khởi sắc. Năm 2013, Công ty Cổ phần Nha Trang Seafoods - F17 xuất khẩu tôm sang Mỹ đạt hơn 6.000 tấn với trị giá gần 74,4 triệu USD, chiếm 70% sản lượng tôm xuất khẩu, cao gấp nhiều lần so với các thị trường khác như: Nhật, EU, Hàn Quốc... So với năm 2012, sản lượng tôm xuất khẩu của Công ty tăng gần 69%, giá trị tăng tới 172%. Năm 2014, Mỹ tiếp tục được Công ty xem là thị trường lớn.
Thắng lợi trên chứng tỏ xuất khẩu tôm Việt Nam đang và sẽ hoạt động theo đúng quy luật của kinh tế thị trường. Tuy nhiên, theo ông Quân, mức thuế chống bán phá giá 0% chỉ là mức tạm tính trước khi có các kết quả của đợt xem xét lần thứ 8 tiếp theo (giai đoạn 2012 - 2013). Bởi theo quy định của Mỹ, mỗi năm đều có rà soát cuối cùng để quyết định đưa mặt hàng nào đó ra khỏi danh mục các sản phẩm chống bán phá giá. Theo ông Đặng Xuân Toàn, Trưởng phòng Quản lý xuất nhập khẩu và hội nhập kinh tế quốc tế - Sở Công Thương, đối với một thị trường có hệ thống luật pháp và các rào cản thương mại cực kỳ chặt chẽ như Mỹ, các DN xuất khẩu cần chủ động có biện pháp phòng tránh các vụ kiện. Nếu xảy ra vụ kiện, DN phải có những bước chuẩn bị nghiêm túc, tích cực, chủ động trong suốt quá trình xử lý.
A.THÁI
