Còn nhiều khó khăn

Là địa phương phát triển mạnh về du lịch cùng với sự đa dạng, phong phú các ngành nghề truyền thống, có thể nói đây là cơ hội để các làng nghề ở Khánh Hòa phát triển.

Là địa phương phát triển mạnh về du lịch cùng với sự đa dạng, phong phú các ngành nghề truyền thống, có thể nói đây là cơ hội để các làng nghề ở Khánh Hòa phát triển. Tuy nhiên, việc phát triển làng nghề gắn với du lịch vẫn còn nhiều khó khăn, bởi đến nay du lịch vẫn chưa mang lại hiệu quả cho các làng nghề.

Hiện nay, toàn tỉnh Khánh Hòa có khoảng 3.550 cơ sở sản xuất, kinh doanh hoạt động trong các lĩnh vực ngành nghề nông thôn, tập trung chủ yếu ở các nhóm ngành nghề như: chế biến nông, lâm, thủy sản, sản xuất muối; khai thác đá, cát, sản xuất vật liệu xây dựng; sản xuất đồ gỗ, mây tre đan, hàng thủ công mỹ nghệ; xây dựng; trồng và kinh doanh sinh vật cảnh; sản xuất cơ khí; dệt, da, may mặc. Nhiều địa phương có ngành nghề truyền thống lâu đời như: đúc đồng, làm bánh bún (huyện Diên Khánh), dệt chiếu cói (TP. Nha Trang, thị xã Ninh Hòa), làm gốm (TP. Nha Trang, huyện Vạn Ninh), đan lát (thị xã Ninh Hòa)… Với sự đa dạng như vậy, các làng nghề đã góp phần quan trọng vào việc giữ gìn các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời là chất liệu để thu hút khách du lịch. Theo bà Nguyễn Thị Nỡ, chủ xưởng dệt chiếu cói ở thôn Ngọc Hội (xã Vĩnh Ngọc, TP. Nha Trang), đến với các làng nghề, du khách không chỉ được ngắm nhìn khung cảnh làng quê thanh bình, tham quan nơi sản xuất, tiếp xúc với những người thợ khéo léo, mà còn có thể tự mình làm ra những sản phẩm độc đáo... Khách du lịch quốc tế, nhất là du khách lớn tuổi thường rất thích tham quan làng nghề.

Làng nghề truyền thống có nhiều tiềm năng nhưng chưa thể thu hút khách du lịch (trong ảnh: Dệt chiếu cói truyền thống tại thôn Ngọc Hội, xã Vĩnh Ngọc, TP. Nha Trang)

Cùng với tiềm năng thu hút khách của các làng nghề, với lợi thế phát triển của ngành Du lịch, Khánh Hòa đang thu hút lượng lớn du khách, nhất là khách du lịch quốc tế. Tính đến cuối tháng 10-2011, tỉnh đã đón hơn 1,822 triệu lượt khách du lịch (tăng 19,39% so với cùng kỳ năm trước), trong đó hơn 339.000 lượt khách quốc tế. Đặc biệt, từ đầu năm đến nay, tỉnh đã đón 24 chuyến tàu biển du lịch với khoảng 28.100 khách. Dự kiến năm 2011, Khánh Hòa sẽ đón 34 tàu biển du lịch với khoảng 35.500 khách. Với số lượng khách du lịch quốc tế ngày một tăng cao, hoạt động gắn với du lịch sẽ là cơ hội để các làng nghề phát triển. Tuy nhiên, đến nay việc phát triển làng nghề gắn với du lịch vẫn chưa mang lại hiệu quả đối với làng nghề. Làng nghề hiện đang đứng trước không ít thách thức do giá nguyên liệu đầu vào tăng cao, thị trường tiêu thụ bị thu hẹp, sự cạnh tranh với các sản phẩm sản xuất công nghiệp…; nhiều làng nghề khó khôi phục sản xuất, hiện không nhiều hộ theo nghề, như: nghề dệt chiếu cói, gốm sứ, đúc đồng… Ông Nguyễn Văn Nhường - Chủ nhiệm Hợp tác xã Đúc Phú Lộc cho biết: “Từ năm 2007, Hợp tác xã đã đặt vấn đề với các đơn vị tổ chức tour du lịch nhằm nắm bắt thị hiếu, mẫu mã… để sản xuất các sản phẩm phục vụ du lịch, nhưng từ đó đến nay vẫn không thấy hồi âm. Khách du lịch lâu lâu lại đến thăm làng nghề nhưng đến nay du lịch vẫn chưa mang lại hiệu quả gì đối với làng nghề nên người dân làng nghề không mấy mặn mà với phát triển du lịch”.

Việc phát triển làng nghề gắn với du lịch ở các làng dệt chiếu cói trên địa bàn tỉnh cũng không mấy khả quan. Bà Nguyễn Thị Nỡ cho biết: “Từ lâu, khách du lịch đã đến thăm các cơ sở dệt chiếu cói của chúng tôi, mỗi lần khách đến thăm, chúng tôi dệt cho họ xem, ai thích thì mua một vài sản phẩm để làm kỷ niệm. Nhiều người góp ý chúng tôi nên đầu tư để đa dạng hóa sản phẩm nhưng không có vốn nên đành chịu. Với lượng khách không đều như hiện nay, tính ổn định không có do giữa cơ sở sản xuất với đơn vị tổ chức du lịch không có ký kết nào, chúng tôi không dám vay vốn để đầu tư phục vụ du lịch”.

Theo ý kiến của các nhà tổ chức tour du lịch, hiện nay trên địa bàn tỉnh có nhiều làng nghề với lịch sử phát triển hàng trăm năm, đây là tiềm năng rất lớn để phát triển du lịch làng nghề. Tuy nhiên, việc phát triển du lịch làng nghề vẫn còn không ít khó khăn do làng nghề phát triển một cách phân tán, nhỏ lẻ, ít có sự đầu tư, sản phẩm làng nghề đơn điệu, ít có sự cải tiến để phục vụ du lịch… Tuy lượng khách du lịch đến Khánh Hòa lớn nhưng những khách thích thú với các tour làng nghề chủ yếu là khách nước ngoài lớn tuổi nên số lượng khách cũng hạn chế, không đều. Đây là những nguyên nhân chính khiến du lịch làng nghề chưa phát triển tương xứng với tiềm năng của mình.

Để bảo tồn và phát triển làng nghề, tỉnh cần sớm lập dự án điều chỉnh quy hoạch phát triển ngành nghề nông thôn giai đoạn 2011 - 2020, nhất là có kế hoạch cụ thể để phát triển du lịch làng nghề; cần sớm công nhận các làng nghề truyền thống, qua đó có chính sách hỗ trợ giải quyết các khó khăn để làng nghề phát triển. Về phía các làng nghề, cần được tổ chức, sắp xếp lại để phục vụ du lịch; cần tạo ra các sản phẩm đa dạng, chất lượng, mỹ thuật hơn; đặc biệt chú trọng các sản phẩm là hàng lưu niệm với những kiểu dáng, mẫu mã hấp dẫn. Bên cạnh đó, cần tổ chức phát triển du lịch làng nghề gắn với các tuyến du lịch sinh thái, khám phá truyền thống văn hóa, gặp gỡ nghệ nhân làng nghề. Và điều quan trọng hơn là làm sao để đến làng nghề, du khách có thể tìm hiểu các giá trị văn hóa truyền thống, trò chuyện với nghệ nhân, tự tay làm ra sản phẩm hay có thể lựa chọn những sản phẩm phù hợp để làm kỷ niệm sau chuyến đi...

THỦY BA