Thú vị món “chôm chôm biển”!

Nhum còn gọi là cầu gai, sống ở vùng biển cạn, nước trong, có nhiều rong rêu hoặc san hô hay đá ngầm. Nhum con giống trái chôm chôm, mầu đen sẫm, khi trưởng thành có hình tròn dẹt như trái cam, đường kính khoảng 8 - 10cm; dày 3 - 4cm. Thân nhum phủ đầy gai nhọn dài từ 3 - 4cm, khi di chuyển có thể phóng gai (giống loài nhím). Nhum là động vật thuộc loại nhuyễn thể, có họ hàng với trai, sò; sống rất nhiều ở vùng biển từ Quảng Ngãi đến Bình Định. Mùa nhum sinh sản từ tháng 3 đến tháng 6 hay tháng 7 âm lịch (từ tiết Xuân Phân và kết thúc vào tiết Lập Thu). Cuối mùa, nhum rất chắc thịt.

Chỉ cần dùng dao tách đôi quả “chôm chôm đen đen” là có ngay món nhum tươi sống ngon tuyệt!

Để bắt nhum, người ta lặn theo các gành đá, dùng móc sắt giật khẽ, rồi nhặt bỏ vào bao. Nhưng nếu khua động mạnh, nhum sẽ “bắn gai” tự vệ có thể nguy hiểm, rồi bám chặt vào vách đá, không thể gỡ ra được. Nhum bắt về, rửa sạch, dùng dao chặt đôi, cắt bỏ túi dạ dày, lấy thanh tre mỏng nạo thịt ra khỏi vỏ. Thịt nhum kết thành năm hoặc tám múi như múi cam, màu trắng hồng, có thể kho để ăn cơm hoặc trộn vào trứng chưng cách thủy, tráng chả, nhưng thú nhất là ăn sống - thịt nhum tươi chấm với muối tiêu và chanh, kèm theo mấy cọng rau thơm, thêm vài hớp rượu đế là “hết ý”!

Hôm ra Nha Trang, chúng tôi “phóng” ngay ra các đảo. Ấy là một buổi trưa thú vị phía sau đảo Con Sẻ Tre… Thằng bé làng chài đen nhẻm chèo ghe đưa chúng tôi dừng lại trước khoảng nước lặng sát chân núi. Nước trong đến nỗi có thể thấy rõ những dãy đá ngầm, san hô phía dưới khoảng 10m. Thằng bé đưa tôi mái dầm: “Chú giữ giùm, con xuống trước nha!”. Không ống thở, chỉ một chiếc móc sắt đơn giản, nó “ùm” xuống nước. Chỉ sau 2 cú quẫy đạp, thằng bé đã xuống sát đáy rặng đá ngầm, tìm kiếm… Trông nó như một chú rái cá đen trũi. Khuất trong những kẽ đá ấy là một sản vật biển náu mình, chiếc móc sắt khều nó ra, “con rái cá” nhô đầu lên mặt nước “chú cầm lấy, cẩn thận kẻo nó “chích” chú ráng chịu đó!”. Tôi rụt rè cầm lấy phía đầu một vật tròn, tua tủa gai nhọn, chỉ bằng trái chôm chôm… Những gai nhọn ngo ngoe… nó chính là con nhum. Trông thì sợ nhưng lát nữa ăn sẽ biết… Hào hứng với những cú lặn nhẹ nhàng như cá, tôi quên mất mình là dân thành phố đi du lịch… Hít một hơi dài, tôi phóng theo nó, nước biển nhẹ, biển lặng dễ lặn, tôi theo thằng bé tìm kiếm những “quả chôm chôm nâu đen” ẩn mình trong đá. 20 phút, trên lòng thuyền đã có khoảng 10, 15 trái cầu gai ngo ngoe… Cách tính tiền nhum không theo ký lô mà theo số lượng, một con 10.000 đồng, bao nhiêu con tính bấy nhiêu tiền. Khách ra đảo chơi muốn ăn thì phải tìm đám trẻ con của ngôi làng chài nho nhỏ phía sau đảo, chỗ có nhiều san hô, đá ngầm nhờ lặn bắt. Nhum là thứ phải ăn ngay, không để lâu được.

Nhìn những con nhum như trái chôm chôm tua tủa gai nhọn, thật dễ sợ, nhưng thiên nhiên kỳ dị, trông vậy mà ăn thật ngon. Chỉ cần tách đôi “quả chôm chôm đen đen” ấy bằng lưỡi dao mỏng, sẽ thấy một thứ như gạch ghẹ, lầy nhầy màu vàng. Vắt múi chanh, thêm chút muối tiêu và vọc chiếc muỗng nhỏ múc ra, ta có thể húp soạt… Một vị béo, chua mặn ngon đến “chết người” tan thật nhanh trên lưỡi, người ăn vừa chỉ kịp cảm nhận vị béo, ngọt (mà không tanh chút nào), cái vị ấy đã biến mất. Chỉ còn cách… cầm vội lấy một con khác! Có người bảo ăn nhum kiểu ấy như dân ghiền ăn măng cụt, không thể một trái mà thôi được…

Nếu không thích ăn sống như thế thì cháo nhum cũng lại là một món tuyệt hảo. Nồi cháo ngọt một vị khó tả, không giống thịt gà, càng không phải thịt bò… cứ xì xụp húp cháo nóng sau những giờ vẫy vùng với sóng nước, ăn “dã chiến” ngay trên bãi cát làng chài. Cháo nhum là một sản vật dâng tặng con người từ biển. Người hài hước bảo rằng: “Sướng hơn vua vì nhum không thể đem “tiến” cung được. Mà vua có mấy khi ra tới biển, đến làng chài…”. Ấy là nói đùa cho vui. Nhưng nói nghiêm trang thì bảo: Món này ở nhà hàng hải sản cũng không có, vì bắt lên là “xơi” liền, thế mới ngon!

HENRY NGUYỄN