Cần hướng đi mới

Thôn Lư Cấm, phường Ngọc Hiệp, TP. Nha Trang - nổi danh một thời với các sản phẩm đồ gốm mang tên Lư Cấm. Tuy nhiên, hiện nay làng nghề có truyền thống hơn 200 năm chỉ còn khoảng 3 hộ theo nghề gốm và chủ yếu làm lò đất nung.

Làng nghề mai một...

Ông Lê Văn Sương, một người bám nghề gần 30 năm cho biết: “Cách đây khoảng 40 năm, cả làng đều làm gốm, làm bếp lò. Sau bao phen sóng gió, đến năm 2010 còn 6 hộ và hiện nay chỉ còn 3 hộ duy trì được nghề. Các sản phẩm của làng từ nồi, niêu, chén bát bây giờ cũng chỉ còn duy nhất sản xuất bếp ông Táo”. Điều làm nên sự khác biệt cho chiếc lò Lư Cấm là sau khi hoàn tất các khâu cơ bản, người thợ phủ lên một lớp đất sét đậm đặc để khi nung xong lò có màu đỏ rực. Từ lúc nhào đất, lên khuôn, phơi phong, nặn lò, nung lò cũng ngót nghét 20 ngày. Các hộ ở đây cho biết, trừ những lúc nước lụt, còn mưa nắng gì hàng tháng mỗi hộ cũng sản xuất được khoảng 1.000 - 1.500 cái bếp lò, giá 20.000 - 25.000 đồng/cái. Trừ chi phí, mỗi tháng thu nhập được khoảng 3 - 4 triệu đồng/người nhưng phải làm hết sức tốn công, vất vả.

Hiện tại làng nghề gốm Lư Cấm còn rất ít gia đình giữ nghề như gia đình ông Sương.

Đến thăm một lò nung khác, chúng tôi bắt gặp một bàn tay khéo léo, cắt vuốt, xoay nặn, đôi mắt vẫn chăm chút, đam mê khi tạo ra những chiếc bếp ông Táo. Mê nghề, gắn bó với nghề lắm nhưng ông Lê Văn Chương không giấu được thực tế phũ phàng, ông tâm sự: “Tui làm nghề này đến nay đã được 4 đời, có lẽ đến đời tui là hết làm thôi chú à. Mấy đứa con hiện tại đi học hết, nghe đến làm bếp lò là nó sợ. Giờ không có đứa nào theo nghề. Nghề này cực quá mà! Lấm lem bùn đất quanh năm mà sản phẩm làm ra ngày càng ế ẩm. Thêm vào đó, đất đai, than củi càng lúc càng cạn kiệt. Bếp ga, bếp điện thì ngày càng phổ biến, cái làng làm gốm này e rằng sắp đến lúc khó tồn tại được...”.

Cần hướng đi mới

Rất cần một hướng mới cho Làng gốm Lư Cấm khi hiện nay có khá nhiều khách du lịch thường xuyên về thăm làng Lư Cấm để xem những người thợ biểu diễn tài năng. Ông Chương nói: “Du khách cũng thường xuyên về đây. Mỗi lần biểu diễn cho họ xem, chúng tôi cũng có ít tiền, nhiều người còn muốn chúng tôi làm những cái bếp nho nhỏ để họ mang về làm quà kỷ niệm. Tuy nhiên, thu nhập từ du lịch khá lèo tèo, vì hướng dẫn viên đưa khách đến thích thì đưa tiền, không thì “quên”. Chủ xưởng cũng không muốn đòi vì đó không phải là thu nhập chính”.

Làm bếp lò kiêm luôn làm du lịch, vừa gìn giữ bản sắc văn hóa, vừa gìn giữ nếp sống sinh hoạt của người Việt và tạo thêm thu nhập cho người dân, đó cũng là một cách hay để bảo tồn làng gốm truyền thống Lư Cấm. Tuy nhiên, để làm được điều này, làng nghề rất cần sự quan tâm hỗ trợ của Nhà nước. Ông Lê Văn Hoa, Chánh Văn phòng Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch cho rằng: Gốm Lư Cấm là một trong những nền móng tạo nên nét văn hóa ở Khánh Hòa. Tuy nhiên, làng nghề này đang ngày một đi xuống, và gặp rất nhiều khó khăn trong việc tồn tại, bảo tồn. Những hoạt động du lịch chỉ mang tính tự phát, nhỏ lẻ, ít đem lại thu nhập cho những người thợ gốm. Hiện nay, việc bảo tồn làng nghề chỉ mới dừng lại ở các nghiên cứu chứ chưa có được những dự án hỗ trợ thiết thực.

“Theo tôi, để bảo tồn, phát huy làng nghề truyền thống này cần sự chung tay của cộng đồng. Các cấp chính quyền cần xây dựng chính sách hỗ trợ cho những hộ dân, khuyến khích các doanh nghiệp du lịch đứng ra đầu tư xây dựng tour, tuyến làng nghề có thu phí để hỗ trợ cho các hộ dân”, ông Hoa nói.

ĐOÀN HƯƠNG GIANG