Tâm tình: Cơm khô ngào đường

“Ngon quá!”, cô bạn tôi, vốn khá sành các món ăn quà vặt đã reo lên như thế, khi ăn món cơm khô ngào đường do chính tay mẹ tôi làm.

“Ngon quá!”, cô bạn tôi, vốn khá sành các món ăn quà vặt đã reo lên như thế, khi ăn món cơm khô ngào đường do chính tay mẹ tôi làm. Cô ấy sinh ra và lớn lên nơi thị thành hoa lệ, nên chưa từng được ăn món ăn dân dã, quê mùa này. Riêng đối với tôi, cơm khô ngào đường là người bạn đồng hành từ thuở thiếu thời…

Tôi sinh ra ở một làng quê vùng sâu heo hút của miền Tây. Ở đó, người dân quê tôi không đem cơm thừa, cơm cháy bỏ đi mà chế biến thành một món ăn để dành. Đầu tiên, mẹ tôi trút chỗ cơm thừa ấy vào thau, đổ nước vào, vò rời ra từng hạt rồi đãi vài lần cho thật sạch. Sau đó đem phơi khô đến khi những hạt cơm rắn lại, trong ngần rồi cho vào bọc cất đi.

Bữa ăn nhà nghèo không phải khi nào cũng có cơm dư, nên sau một thời gian mới đủ cơm khô để ngào một mẻ. Mẹ mang tất cả cơm khô phơi thêm một nắng thật già, rồi lấy mỗi lần một ít cho vào chảo rang. Rang gạo phải để lửa nhỏ riu riu và đảo thật đều. Khi cơm rang vàng rộm, giòn bung, mùi thơm bay khắp gian nhà nhỏ, mẹ đổ cơm ra rá và bảo tôi lấy quạt mo cau quạt cho thật nguội.

Tôi xin mẹ một nắm vừa quạt vừa nhai. Cơm mới rang xong tuy chưa ngào đường nhưng hương thơm, giòn, nóng hổi cũng đủ cho tôi thích thú. Lúc này mẹ lấy gừng tươi cạo sạch vỏ rồi thái thành từng sợi mỏng để riêng một bên. Tôi còn nhớ có lần được người cô họ biếu bơ đậu phộng nhà trồng, mẹ đã rang vàng một ít từ sớm, bây giờ lấy ra giã cho hạt đậu vỡ đôi vỡ ba…

Chuẩn bị xong đâu đấy, mẹ cho đường vào chảo để thắng (thời đó chỉ có đường thùng, còn gọi là đường mía hay đường chảy chứ không có đường cát trắng tinh như bây giờ). Khi đường tan ra, mẹ cho gừng thái vào chảo, thỉnh thoảng mẹ lại nhểu một giọt đường vào chén nước mưa để thử xem đường thắng tới chưa. Khi giọt đường nhểu vào chén nước mà không tan, mẹ cho gạo rang và đậu phộng vào chảo để ngào.

Đây là giai đoạn khó khăn nhất, từng sợi đường kết lại rất nhanh. Phải dùng cả sức lực và sự khéo léo mới có thể trộn đều các thứ lại với nhau. Khi mẹ thở phào bảo: “Hà! Được rồi!” thì những giọt mồ hôi đã chảy thành dòng trên gương mặt đỏ bừng vì than hồng và khói bếp của mẹ… Sau đó mẹ đổ cơm ra ép thật chặt vào khuôn gỗ rồi cắt thành từng miếng, như miếng bánh cốm ngoài quán bà Ba xứ Quảng ở đầu làng…

Ngày ấy, mỗi sáng anh em tôi đi học, mẹ lại cho mỗi đứa một miếng để làm quà. Tôi cắp sách tung tăng trong buổi bình minh thôn dã. Vừa đi vừa nhai miếng cơm khô ngào đường. Cơm giòn tan trong miệng để lại vị ngọt của đường đậm trên đầu lưỡi, vị cay nồng của gừng tê cả môi và cái thơm nồng, béo ngậy khi nhai mảnh đậu phộng ẩn đâu đó trong miếng cơm khô. Tôi lại nghe đâu đây vị mặn giọt mồ hôi của mẹ tôi…

Hiện nay, cuộc sống phần nào đã được cải thiện, không còn quá thiếu thốn khó khăn như trước đây, nhưng người dân quê tôi vẫn thích món cơm khô ngào đường. Tôi xa quê vì cuộc mưu sinh, nhưng cứ mỗi lần về thăm mẹ, rồi lại đi, không bao giờ mẹ quên cho một gói cơm khô ngào đường vào túi hành trang nhỏ của tôi…

“Khi nào có dịp, anh đưa em về thăm mẹ để mẹ dạy em làm món cơm khô ngào đường, anh nhé!”. Âm thanh êm ái đưa tôi về thực tại. Thì ra là câu nói của cô bạn nhỏ của tôi.

Quân Tấn
Theo báo Phụ nữ Chủ Nhật