Công tác giải ngân vốn đầu tư công đang trở thành một trong những nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu của tỉnh Ninh Thuận, đặc biệt trong bối cảnh năm 2025 là năm cuối của nhiệm kỳ 2020-2025, với mục tiêu tạo đà bứt phá cho tăng trưởng kinh tế. Mặc dù có nhiều nỗ lực nhưng tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công 5 tháng đầu năm vẫn còn thấp, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa của các ngành, các địa phương.
Năm 2025, Thủ tướng Chính phủ giao cho Ninh Thuận 2.668,4 tỷ đồng vốn đầu tư công, trong khi HĐND tỉnh giao 3.338,4 tỷ đồng (chưa kể 194,4 tỷ đồng vốn tăng thu ngân sách năm 2024 mới được bổ sung). Đến ngày 31/5, toàn tỉnh mới giải ngân được 816,6 tỷ đồng. Con số này chỉ tương đương 30,6% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao và 24,5% kế hoạch HĐND tỉnh giao.
Theo Sở Tài chính, sự chênh lệch về tỷ lệ giải ngân giữa các nguồn vốn cũng là một vấn đề cần nhìn nhận. Vốn trong nước hiện đã giải ngân đạt 784,06 tỷ đồng, tương đương 26,4% kế hoạch. Trong đó, vốn ngân sách địa phương đạt 24,7% và vốn ngân sách trung ương trong nước đạt 25,7%. Vốn chương trình mục tiêu quốc gia đạt tỷ lệ giải ngân tích cực hơn cả với 42,8% (96,46 tỷ đồng/225,35 tỷ đồng). Ngược lại, vốn nước ngoài tỷ lệ giải ngân rất thấp, chỉ mới đạt 8,7% (32,56 tỷ đồng/373,1 tỷ đồng). Tương tự, vốn kế hoạch năm 2024 kéo dài sang năm 2025 chỉ giải ngân được 5,6% (3,23 tỷ đồng/57,34 tỷ đồng); vốn sự nghiệp, tỷ lệ giải ngân đạt 13% (30,31 tỷ đồng/227,98 tỷ đồng).
Đơn cử như tổ Tổ công tác số 4, có tổng vốn được giao khá lớn 754,13 tỷ đồng cho năm 2025. Tuy nhiên, đến ngày 31/5, tổng vốn giải ngân của các chủ đầu tư thuộc tổ này chỉ đạt 143,6 tỷ đồng, tương đương 18% kế hoạch. Tỷ lệ giải ngân thấp hơn so với mức trung bình chung của cả tỉnh (24,5%). Ông Lê Xuân Toàn, Phó Giám đốc Ban Quản lý đầu tư xây dựng và Phát triển quỹ đất, cho biết: Các dự án ngành nông nghiệp do Ban Quản lý đầu tư xây dựng và Phát triển quỹ đất làm chủ đầu tư hiện gặp nhiều khó khăn nên mới chỉ giải ngân đạt mức 10% (58,65 tỷ đồng/587,53 tỷ đồng). Điển hình như dự án “Kênh cấp 2, cấp 3 thuộc hệ thống thủy lợi Sông Cái - Tân Mỹ”, kế hoạch 253,31 tỷ đồng, nhưng hiện nay mới giải ngân được 8,58 tỷ đồng, đạt 3,4%. Các dự án chậm tiến độ do chậm phê duyệt giá đất và vướng mắc trong công tác đền bù giải phóng mặt bằng, cùng tình trạng người dân tái lấn chiếm đất. Các dự án vay vốn nước ngoài như “Nâng cao hiệu quả sử dụng nước cho các tỉnh bị ảnh hưởng bởi hạn hán (ADB)” và “Chống hạn AFD và dự án IFAD” cũng gặp khó khăn về thủ tục.
Theo Sở Tài chính, những điểm nghẽn trong công tác giải ngân vốn đầu tư công xuất phát từ cả nguyên nhân khách quan và chủ quan. Về khách quan, sự thay đổi của Luật Đất đai năm 2024 và các quy định về bồi thường, giải phóng mặt bằng đã làm chậm tiến độ nhiều dự án. Việc sáp nhập, sắp xếp đơn vị hành chính cũng ảnh hưởng đến các chủ đầu tư khi phải điều chỉnh tên, kéo dài thời gian hoàn thiện thủ tục. Ngoài ra, việc trung ương chưa thông báo dự kiến tổng vốn kế hoạch trung hạn giai đoạn 2026-2030 và chưa ban hành nguyên tắc, tiêu chí bố trí vốn cũng làm chậm công tác chuẩn bị đầu tư dự án mới.
Về chủ quan, vai trò của người đứng đầu một số chủ đầu tư chưa thực sự quyết liệt, thiếu sát sao trong chỉ đạo, nắm bắt tình hình. Năng lực chuyên môn của một số cán bộ quản lý dự án, tư vấn giám sát, nhà thầu còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu. Đặc biệt, công tác đền bù, giải phóng mặt bằng vẫn là điểm nghẽn, chính sách bồi thường có nhiều thay đổi; một số chủ đầu tư thiếu kiểm tra, giám sát tại hiện trường, dẫn đến dự án chậm tiến độ so với kế hoạch cam kết.
Để khắc phục những tồn tại, đẩy nhanh tiến độ giải ngân trong thời gian tới, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương và đơn vị chủ đầu tư quyết liệt triển khai các giải pháp. Trong đó, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu trong việc trực tiếp chỉ đạo, sát sao, cụ thể, nắm chắc tình hình, xác định rõ vướng mắc và nguyên nhân giải ngân chậm của từng dự án để tháo gỡ kịp thời. Đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng và thi công; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát tại hiện trường, đôn đốc các nhà thầu, tư vấn đẩy nhanh tiến độ. Phân công cụ thể lãnh đạo chịu trách nhiệm theo dõi tiến độ từng dự án, bám sát và tháo gỡ khó khăn một cách thực chất. Chủ động rà soát, tham mưu điều chuyển vốn theo thẩm quyền giữa các dự án chậm giải ngân sang các dự án có khả năng giải ngân tốt hơn và còn thiếu vốn theo quy định. Điều này giúp tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực và khơi thông nguồn vốn đầu tư. Bên cạnh đó, các đơn vị cần thực hiện các thủ tục thanh toán vốn đầu tư kịp thời theo quy định, không để dồn vào cuối năm. Đồng thời, khẩn trương hoàn thiện thủ tục phê duyệt quyết toán, giải ngân vốn đối với các dự án đã hoàn thành đưa vào sử dụng.
Với sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị và sự phối hợp đồng bộ, tỉnh Ninh Thuận đang đặt mục tiêu đạt được tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công cao nhất trong những tháng còn lại của năm 2025.
Anh Tuấn
