Thỉnh thoảng, trong tiềm thức người yêu nhạc vang lên giai điệu thân quen như từ đâu vọng về réo rắt: “Xa thẳm một miền xa thẳm. Tiếng gọi hồn thiêng núi sông…”. Đó là lời ca trong bài hát nổi tiếng Miền xa thẳm của nhạc sĩ Đức Trịnh.

Miền xa thẳm từ lâu đã là một bản tình ca da diết, thiết tha và ngậm ngùi cảm xúc chia ly của tình yêu thời chiến tranh với hình tượng “một tình yêu như cánh chim từ qui. Bay bay đi tìm nhau. Một tình yêu như giông bão khát khao. Đến với nhau giữa đạn bom”. Ca khúc được nhạc sĩ sáng tác với cả tâm hồn nhạy cảm tràn đầy cảm xúc suốt chiều dài thời gian mặc áo lính. Đức Trịnh đi bộ đội đầu năm 1974, khi chiến tranh chống Mỹ sắp đến hồi kết thúc, ở chiến trường Tây Nam Bộ và Campuchia… nên anh cảm nhận được tình yêu và chia ly mãi mãi. Anh kể, bài hát anh viết theo đơn hàng cho một vở kịch có tên Miền xa thẳm được chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Phạm Hoa. Rồi trong một đêm tĩnh lặng ở Hà Nội, anh chợt nhớ đến tiếng chim từ qui từ những cánh rừng mênh mông trong những lần hành quân của mình. Tiếng chim khắc khoải gieo vào lòng người chiến sĩ nỗi hoài cảm vô bờ bến. Là bài tình ca chiến trận nên dù rất ngắn gọn, nhẹ nhàng nhưng day dứt mãi khôn nguôi vì tất cả đều thành bất tử: “Đi tìm nhau suốt chiều dài đất nước. Đi tìm nhau giữa hai đầu trận đánh. Đi tìm nhau mãi mãi không về. Hồn thiêng sông núi tạc nên tượng đài”. Là bài hát làm nền cho vở kịch bi tráng, lời ca cũng phải phù hợp nhưng giai điệu quá da diết, mượt mà nên Miền xa thẳm đã tách ra, vươn cao thành ca khúc độc lập với công chúng. Đây cũng trở thành bài hát mang thương hiệu Đức Trịnh mặc dù anh có rất nhiều ca khúc nổi tiếng một thời như: Ngược dòng Hương Giang, Hạt mưa mùa xuân, Nhà em ở lưng đồi… Ca khúc này thường được biểu diễn vào những dịp trang trọng, vinh quang của Tổ quốc để tưởng nhớ sự hy sinh cao cả và bất tử của những người chiến sĩ trong chiến tranh. Ca khúc đã nhận được giải A - giải thưởng Văn hóa nghệ thuật Bộ Quốc phòng 5 năm (2004 - 2009). Khán giả thường cảm nhận bài hát này qua những giọng ca nổi tiếng như: Hồ Quỳnh Hương, Lan Anh, Thanh Lam…

Dương Trang Hương